- کد مطلب : 47197 |
- تاریخ انتشار : 17 اسفند, 1400 - 13:24 |
- ارسال با پست الکترونیکی
تبعات حذف ارز ترجیحی در 6 سناریو
به گزارش صنعت نویس، مطابق این گزارش الگوی تخصیص ارز ترجیحی، مانند دیگر سیاستهای یارانهای و حمایتی دولت در دهههای اخیر، نتوانسته به اهداف اولیه خود دست یابد و زمینهساز بروز فساد و رانت گروههای خاص، اخلال در تحقق اهداف پولی و ارزی، اخلال در نظام تجاری و تضعیف تولید شده است. با توجه به این عوارض، این گزارش بر ضرورت اصلاح این سیاست تاکید میکند. با توجه به شرایط حساس تورمی کشور، شناسایی اولویتها و تدوین یک برنامه عملیاتی جامع و مدون برای اجرای برنامه اصلاحی با هدف حفظ ثبات و آرامش بازارها، ممانعت از تشدید انتظارات تورمی و جلوگیری از کاهش سطح اعتماد عمومی اهمیت بسیار زیادی دارد. «حمایت از خانوارهای آسیبپذیر و افزایش هدفمند پوشش خانوارها»، «پشتیبانی از سرمایه در گردش زنجیره تولید»، «تعیینتکلیف کالاهای واردشده در زمان اجرای سیاست» و «تدوین بسته رسانهای» از الزامات مهم سیاست اصلاحی است.
پس از تصویب حذف ارز 4200 تومانی توسط مجلس، مهمترین سوال مطرح شده در مورد پیامدهای حذف این ارز است. سازمان برنامه و بودجه 5 چالش اصلی ارز 4200 تومانی را مطرح و در 6 سناریوی پیامدهای حذف ارز 4200 تومانی را بررسی کرده است. کارشناسان معتقدند که اگرچه حذف ارز ترجیحی اجتنابناپذیر است اما برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی مخصوصا برای حمایت از خانوارهای آسیبپذیر، لازم است با یک برنامهریزی منسجم این سیاست اجرایی شود.
چالشهای ارز 4200 تومانی
کارشناسان سازمان و برنامه و بودجه در گزارش سیاستی با عنوان «ارزیابی پیامدهای حذف ارز 4200 تومانی» که در مهر 1400 منتشر شده است، به بررسی چالشهای ارز 4200 تومانی، نتایج حذف این ارز در 6 سناریو و اقدامات اجرایی لازم برای موفقیت این طرح پرداختهاند. کارشناسان این گزارش 5 چالش ایجاد شده به واسطه تعیین نرخ 4200 تومانی برای ارز واردات کالاهای اساسی را بررسی کردهاند.
چالش اول، تضعیف تولید داخل: در این گزارش تاکید شده است که به دلیل عدمتوان رقابت تولیدکننده داخلی با واردات ارزانقیمت، تولید داخل تضعیف شده و نیاز به واردات افزایش مییابد. روند افزایشی واردات نهادهها و کالاهای اساسی بدون تغییر در الگوی مصرف داخل مثال مشخص آن است. علاوه بر این، در حاشیه ماندن پروژههای جایگزینیابی نهادههای دامی و رسیدن به مرز خودکفایی اقلام وارداتی با توجه به جذابیت واردات آن از معضلات این ارز ارزانقیمت است. این در حالی است که تامین کالاهای اساسی جزو لاینفک تامین امنیت غذایی کشور است و نباید به راحتی با اتخاذ چنین سیاستهایی، انگیزه تولید داخل را کاهش داد و ظرفیتهای تولید را از بین برد. برای مثال سیاستهای غلط در واردات گندم با ارز 4200 تومانی و نرخ پایین خرید تضمینی (نرخ خرید تضمینی گندم در سالجاری 5هزار تومان است، اما در عمل برای هر کیلوگرم گندم وارداتی تا ورود به گمرک 3/ 0 دلار از منابع ارزی پرداخت میشود که با نرخ 24هزار تومان برای هر دلار، 7200 تومان با در نظر گرفتن حقوق عوارض گمرکی و هزینه حمل، رقم بالاتری خواهد شد). از سوی دیگر رسوب نهادههای دام و طیور در گمرکات کشور و عدمدستیابی تولیدکنندگان به نرخ مصوب در سامانه بازارگاه منجر به افزایش مصرف گندم به عنوان جایگزین خوراک دام و طیور شده است. به علاوه سود سرشار واردکننده از مابهالتفاوت نرخ ارز باعث میشود واردکننده همواره قیمت را پایینتر از هزینه نهایی تولیدکننده و بالاتر از قیمت با ارز ترجیحی قرار دهد و به این طریق علاوه بر منتفع کردن واردکنندگان از سود حاصل از تخصیص ارز ترجیحی برای واردات و فروش در بازار به نرخی پایینتر از هزینه نهایی تولیدکننده، به تولید نیز آسیب جدی وارد میشود.
چالش دوم، عدمتامین اهداف اولیه: در حالی که هدف اولیه از اختصاص ارز 4200 تومانی به کالاهای اساسی، جلوگیری از افزایش شدید قیمت این کالاها و حفظ قدرت خرید خانوارها بود، عواملی مانند قاچاق معکوس، تورم بالا، عدمکنترل میزان مصرف افراد، توزیع خارج از شبکه، استفاده از کالا در سایر زنجیرهها، صادرات رسمی، احتکار و... حاکی از عدماصابت یارانه دولتی در زنجیره تخصیص تا مصرف به مصرفکننده نهایی بوده است.
چالش سوم، اخلال در سیاست پولی و ارزی: محققان مرکز پژوهشها با بررسی آمارها از سال 97 تا 3 ماه نخست سال 1400 به این نتیجه رسیدند که رقمی بالغ بر 3/ 44میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی تخصیص داده شده و از سوی دیگر با در نظر گرفتن متوسط نرخ ارز در سامانه نیما طی سالهای فوق، رقمی بالغ بر 433هزار میلیارد تومان برای واردات کالاهای فوق یارانه تخصیص داده شده است. پرداخت این حجم بالای ارز یارانهای که با توجیه حمایت از خانوارها و جلوگیری از کاهش قدرت خرید بوده است، باعث از دست رفتن منابع ارزشمند ارزی در شرایط تنگنای شدید درآمدهای ارزی شد. از سوی دیگر، در حالی که در نتیجه اعمال تحریمهای نفتی، توان اهرمی بانک مرکزی در لنگر کردن نرخ ارز به شدت محدود شده بود، الزام این بانک به اختصاص ارز 4200 تومانی به کالاهای اساسی، عملا دست بانک مرکزی را برای حفظ دستاوردهای تورمی خالی کرده و زمینهساز سرعت گرفتن روند فزاینده رشد نقدینگی شد.
چالش چهارم، ایجاد رانت و فساد: یکی از مهمترین چالشهایی که تخصیص ارز 4200 تومانی برای اقتصاد ایران به دنبال داشت، ایجاد زمینه رانت و فساد گسترده برای گروههای خاص بوده است. به عنوان مثال، عدمواردات به ازای ارز تخصیصی یا جعل اسناد جهت دریافت اولویت ارزی کالای رسوبی در گمرکات کشور یا احتکار در شبکه توزیع داخلی قبل از چانهزنی برای دریافت مصوبه افزایش قیمت و... .
چالش پنجم، اخلال در سیاست تجاری: با وجود اینکه بخش اصلی واردات با نرخ نیمایی انجام میشود، اما مبنای محاسبه حقوق ورودی همچنان نرخ ارز 4200 تومانی است. این موضوع علاوه براینکه نوعی مزیت برای واردات محسوب میشود، درآمدزایی دولت را دچار چالش جدی میکند. آن هم در شرایطی که طبق پیشبینیها، کسری بودجه دولت در سال 1400 قابلتوجه خواهد بود. بررسیهای این گزارش نشان میدهد افزایش قیمت کالاهای وارداتی به واسطه تغییر نرخ ارز، مبنای محاسبه حقوق ورودی با فرض تعدیل و عدمتعدیل نرخ حقوق ورودی از نرخ ارز ترجیحی به نرخ ارز مفروض در قانون بودجه سال 1400، بسته به گروه کالایی از صفر تا 4/ 12درصد در حالت تعدیل حقوق ورودی از 19/ 0درصد تا 72/ 14درصد در حالت عدمتعدیل حقوق ورودی متغیر خواهد بود. نکته اساسی آن است که میزان افزایش قیمت کالاهای غذایی اساسی به دلیل پایین بودن نرخ مأخذ آنها (4 و 5درصد) با فرض ثبات شرایط و عدمتعدیل نرخ حقوق ورودی در بدبینانهترین حالت حداکثر به طور متوسط 76/ 3درصد خواهد بود. از سوی دیگر افزایش قیمتهای مذکور لزوما به معنای افزایش نرخ تورم مصرفکننده نخواهد بود، چراکه از یک طرف قیمت بازاری بسیاری از کالاهای وارداتی در حال حاضر با نرخی بالاتر از قیمت با لحاظ حقوق ورودی با نرخ نیماست و از طرف دیگر به دلیل تامین بسیاری از کالاها از محل تولیدات داخلی، افزایش 10درصدی شاخص قیمت کالاهای وارداتی لزوما به معنای افزایش 10درصدی نرخ تورم مصرفکننده نیست و چه بسا کمتر نیز خواهد بود. در جمعبندی میتوان گفت این تصمیم نهتنها نتوانسته اهداف اولیه مدنظر تصمیمگیران را تامین کند، بلکه درعین حال تبعات ناگواری همچون تضعیف تولید داخلی را در بر داشته و موجب ایجاد اخلال در سیاست پولی و ارزی از یک سو و اخلال در سیاست تجاری کشور از سوی دیگر شده است. در کنار ایجاد این انحرافات سیاستی، نظام چند نرخی ارزی، سبب ایجاد رانت و فساد نیز در کشور شده است و تداوم آن در دولت مردمی و عدالت محور شایسته نخواهد بود.
نتایج حذف ارز دولتی در 6 سناریو
مرکز پژوهشهای توسعه و آیندهنگری زیرنظر سازمان برنامه و بودجه در این گزارش سیاستی به بررسی دقیق تحولات قیمتی احتمالی پس از حذف ارز 4200 تومانی و تخصیص ارز با نرخ نیمایی در 6 سناریو پرداخته است. در این گزارش قیمت کالاهای اساسی در پایان شهریور 1400 در نظر گرفته شده است. علاوه براین، منظور از حذف یک نهاده، فروش ارز جهت واردات آن نهاده به نرخ ارز نیمایی یعنی 23هزار تومان است. نرخ ارز مبنای حقوق ورودی هم بر اساس همین نرخ نیمایی محاسبه شده است.
سناریوی 1: در سناریوی اول فرض بر آن است که ارز تخصیص داده شده به نهادههای روغن خام، دانههای روغنی و کنجاله به نرخ نیمایی تغییر کند ولی دیگر نهادهها از ارز 4200 تومانی بهرهمند شوند. بررسیها نشان میدهد که در این سناریو متوسط قیمت کالاهای مورد بررسی حدود 55درصد افزایش خواهد داشت.
سناریوی2: در سناریوی دوم فرض شده است که ارز تخصیص داده شده به نهاده ذرت به نرخ نیمایی تغییر کند ولی دیگر نهادهها از ارز 4200 تومانی بهرهمند شوند. در این سناریو متوسط قیمت کالاها یکدرصد افزایش پیدا کند.
سناریوی 3: در سناریوی سوم فرض برآن است که ارز تخصیص داده شده به نهاده جو به نرخ نیمایی تغییر کند ولی دیگر نهادهها از ارز 4200 تومانی بهرهمند شوند. در این سناریو متوسط قیمتها 8درصد کاهش پیدا کند.
سناریوی 4: در سناریوی چهارم فرض شده که ارز تخصیص داده شده به نهادههای روغن خام، دانههای روغنی کنجاله و جو به نرخ نیمایی تغییر کند، ولی نهاده ذرت از ارز 4200 تومانی بهرهمند شود. در این سناریو نیز قیمتها به طور متوسط 67درصد رشد خواهد داشت.
سناریوی 5: در سناریوی پنجم فرض شده که ارز تخصیص داده شده به تمامی نهادهها به نرخ نیمایی تغییر کند. در این سناریو قیمت کالاهای مورد بررسی به طور میانگین 88درصد رشد خواهد داشت.
سناریوی 6: در سناریوی ششم فرض شده که ارز تخصیص داده شده به تمامی نهادهها به نرخ نیمایی تغییر کند، همچنین نرخ حقوق ورودی به یکپنجم کاهش یابد. در این سناریو نیز کالاها به طور متوسط 81درصد افزایش قیمت خواهد داشت. بررسیها نشان میدهد که سناریوی حذف ارز 4200 تومانی کلیه کالاهای اساسی یعنی سناریوی 5، دارای بیشترین تبعات تورمی بوده و سناریوی حذف ارز 4200 تومانی از جو (سناریو 3) نهتنها منجر به افزایش قیمتها نمیشود بلکه به طور متوسط قیمت کالاهای اساسی را تا 8درصد نیز کاهش میدهد. علاوه براین، در سناریوی 5، به طور متوسط قیمت همه کالاهای اساسی حدود 88درصد افزایش پیدا میکند. پس از آن سناریوی 6 که به معنی حذف ارز 4200 تومانی از کلیه کالاهای اساسی و در عین حال کاهش 80 درصدی حقوق ورودی است با 81درصد افزایش قیمت و سناریوی 4 که به معنی حذف 4200 تومانی دانههای روغنی، روغن خام، کنجاله و جو است با 67درصد افزایش قیمت در جایگاه بعدی قرار دارند. در میان سناریوهای مورد بررسی، سناریوی حذف ارز 4200 تومانی ذرت با افزایش یکدرصدی متوسط قیمت کالاهای اساسی دارای کمترین پیامد افزایشی است.
منبع:دنیای اقتصاد
آخرین اخبار
- فروردینماه پر رکورد گلگهر
- جزییات طرح یارانهای دولت برای دهکهای یک تا پنج
- فرش قرمز برای اسکناس درشت؟
- مراسم معارفه مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران برگزار شد
- برگزاری باشکوه شبهای قدر در مسجد گوهرشاد گهرپارک
- درآمد عملیاتی ۶۴هزار میلیارد تومانی گل گهر در سال ۱۴۰۲
- خبر وزیر اقتصاد از واردات ۲۰ هزار خودرو
- سکه به کانال تاریخی ۴۱ میلیون تومان رسید
- خبر مهم برای متقاضیان تسهیلات ودیعه مسکن
- سال پر رکورد گلگهر
- تحقق رشد تولید ١٧/٨ درصدی محصولات کنسانتره و گندلهی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- آمار عجیب از مصرف بنزین ایرانیها در نوروز
- آمار جدید واردات خودرو اعلام شد
- مشکل اقتصاد ایران، جهالت مدیران رانتی و کوتهبین است
- افتتاح دفتر نمایندگی اداره پست در منطقه گلگهر
- حضور نماینده سیرجان در گل گهر
- پاتک بانک مرکزی به متخلفان ارز مسافرتی
- نتایج تکمیل ظرفیت کنکور اعلام شد
- آغاز ثبتنام ۹ مدل خودروی وارداتی
- پیشبینی بازار سرمایه در سال آینده
- ورود سامانه بارشی جدید به کشور
- تعیین نرخ کرایه اتوبوس، تاکسی و مترو برای سال ۱۴۰۳
- پژوپارس به آخر خط رسید
- مجمع عمومی فوقالعاده شرکت گلگهر برگزار شد
- سیف، اقدام بانک مرکزی را پسندید
- سیل در سیستان/عکس
- مسدودی 10 روزه جاده چالوس و آزادراه تهران_شمال
- رتبه ایران در تولید گاز
- واردات خودرو فقط با کارت بازرگانی
- عرضه کنسرو ماهی با ۱۵ درصد تخفیف
- بارش دوباره در کشور
- تداوم افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- چگونه خودرو مزایده ای بخریم؟+ شرایط
- ارزش آلتکوینها بهزودی از مرز ۳ تریلیون دلار خواهد گذشت!
- تخصیص ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی در سال جاری
- بازدید رئيسجمهور از دستاوردهای گل گهر حوزه بومیسازی و اقتصاد دانشبنیان
- ۱۰ اقتصاد برتر دنیا در سال ۲۰۲۴
- ثبت رشد 52 درصدی کنسانتره مولیبدن در کارنامه 10 ماه شرکت ملی مس
- درخشش گل گهر در چهارمین جشنواره اینوماین (INNOMINE)
- استمرار افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- ریزش قیمت خودروهای داخلی و مونتاژی در بازار
- چرا زمان واریز یارانهها تغییر کرد؟
- تفاهمنامه همکاری بین «شرکت ملی مس» و «حوزه هنری» منعقد شد
- گزارش بازدید رهبر معظم انقلاب از آخرین دستاوردهای گلگهر در حوزه بومیسازی
- همکاری های شرکت ملی مس با وزارت زمین شناسی و معدن ازبکستان
- آغاز عرضه اوراق گواهی سپرده با سود ۳۰درصدی از امروز
- امسال بیش از یک میلیون خودرو در کشور تولید شد
- درخشش گروه گلگهر در رتبه بندی ۱۰۰ شرکت برتر ایران (IMI100)
- ملی مس در 3 شاخص رتبه نخست را کسب کرد
- به ایفای نقش گلگهر در رشد اقتصادی کشور امیدوار هستیم
- سایت آموزش خطوط هوایی مجتمع مس سرچشمه رفسنجان افتتاح شد
- نمایش دستاوردهای جهادی درمانی قرارگاه سازندگی مس
- تفاهمنامه همکاری شرکت مس با دانشگاه آزاد اسلامی منعقد شد
- ۲ هزار مگاوات نیروگاه صنایع تا پایان سال آینده وارد مدار میشود
- قیمت بازاری تولیدات ایرانخودرو
- شرایط فروش نقد و اقساط تیگو7 پرو با قیمت جدید
- استعلام دهک بندی یارانه با کد ملی
- شرایط جدید ثبت نام خودرو
- دستاورد موفقیتآمیز گلگهر در کسب و استقرار استانداردهای مدیریتی
- جلسه بررسی پیشرفت انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی
- آیین تجلیل از بانوان شاغل در منطقه گلگهر
- طرح احداث کارخانه اسید فسفریک بندرعباس رسماً وارد فاز اجرائی شد
- وداع باشکوه مردم سیرجان با شهید حسین علیبیگی
- اعلام تعداد خودروهای مازاد سایپا
- نامه اعتراضی خاندوزی به FATF
- هزینه هنگفت ایرانی ها برای آرایش و بهداشت
- جیره بندی آب در تهران؟
- توضیحات معاون سیاسی امنیتی استاندار کرمان درباره حادثه تروریستی
- فرمول جدید قیمت گذاری خودرو
- انتصاب مدیر حوزه مدیرعامل و مدیر گروه روابطعمومی شرکت ملی صنایع مس
- نخستین جلسه دادگاه شرکت هنزو
- تداوم افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- قیمت بنزین چه تغییری میکند؟
- دریافت کد ملی از خریداران طلا الزامی شد؟
- هک اسنپ فود چه بود؟
- ارائه دستاوردهای گلگهر در نمایشگاه تامین زنجیره فولاد و مس
- حضور گلگهر در نمایشگاه صنایعبومی پدافند غیرعامل
- تورم نقطه به نقطه آبان ماه کاهش یافت
- جمعیت ایران ۸۹ میلیون نفر شد
- ۶ خودروساز ایرانی در برنامه راهبردی ۲۵ ساله با چین خودروهای برقی تولید میکنند
- اعطای دو جایزه «مدیریت راهبردی روابط عمومی» و «اطلاعرسانی» به مس
- اعطای نشان ویژه مسئولیتهای اجتماعی به گلگهر
- درآمد عملیاتی کگل به ۴۱۱ هزار میلیارد ریال رسید
- تاکسیهای برقی بهمرور داخلیتر میشوند
- هشدار صندوق بین المللی پول
- پنج خودرو به سامانه یکپارچه فروش اضافه شد
- حضور پررنگ گلگهر در نمایشگاه اختصاصی اوراسیا
- عرضه ۷ خودرو آغاز شد
- برگزاری کنگره شهدای ورزشکار سیرجان
- اولین کنسانتره تولیدی مجتمع مس درآلو به مجتمع مس سرچشمه رفسنجان فرستاده شد
- نمایش هنرهای سنتی کشور در نمایشگاه بزرگ صنایع دستی سیرجان
- برند ناشناخته هندی، سامسونگ و شیائومی را جا گذاشت
- سقوط رتبه دومین اقتصاد بزرگ جهان
- بازديد وزير صمت از غرفه گلگهر در نمايشگاه اورآسيا
- حضور شرکت ملی مس ایران در دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در تهران
- حضور فعال گلگهر در نمایشگاه بینالمللی ایرانمتافو
- 1500 میلیارد تومان قرارداد ساخت داخل ملی مس با شرکتهای دانشبنیان
- زمان پرداخت وام ۳۵۰ میلیونی مسکن روستایی
- جزئیات تازه از ویروس چینی جدید
- فردا کجا برف می بارد؟
افزودن نظر جدید