محمد علی نجفی ۶۷ ساله بیشتر از ۷ ماه نتوانست شهرداری تهران را اداره کند و استعفا داد.

در شورای شهر اول بود که مرتضی الویری با تهدید اعضای شورا پس از 32 ماه مجبور به استعفا شد. الویری، گزینه کارگزاران در آن شورا بود. محمدحسن ملک مدنی، استاندار سابق اصفهان و عضو دیگر باند اصفهانی‌های کارگزاران، پس از الویری برکرسی شهرداری نشست و ستاره اقبال وی نیز چند ماه بیشتر روشن نبود و با استیضاح وی همراه شد.

با اختلافات شدید و در نهایت حکم وزارت کشور دولت محمدخاتمی، انحلال فرجام شورای اول شد. محمدحسین مقیمی، چهار ماه سرپرست شهرداری بود تا انتخابات شورای شهر دوم برگزار شد و پیروزی اصولگرایان با لیست آبادگران، نام محمود احمدی نژاد را برای تصدی شهرداری از گلدان ها خارج ساخت. بخت احمدی نژاد از بهشت به سمت پاستور رقم خورد و قرعه بنام محمدباقر قالیباف افتاد تا 144 ماه شهردار تهران باقی بماند و رکوردار این عرصه نیز شود.

استعفای نجفی و گزینه‌هایی که پشت در باغ بهشت صف کشیده‌اند

شاید استعفای نجفی در دور جدیدِ رسیدن مدیریت شهری به اصلاح طلبان اولین بار نباشد و اختلافات کار را به جاهای باریک نیز بکشاند، اما به هر حال سال 1397 با انتخاب شهردار جدید برای پایتخت همراه خواهد بود. همچون مردادماه 96، باید در انتظار نام هایی رای تصدی این پست بود. سازو کار اصلی را در انتخاب شهردار نه اعضای شورا بلکه لابی ها و گروه های اصلی تاثیرگذار در میان اصلاح طلبان رقم خواهد زد.

محسن هاشمی، جدی ترین گزینه

پسر ارشد آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 1392 نیز بخت خود را در رقابت با محمدباقر قالیباف امتحان کرده بود و در یک رقابت حساس، تک رای الهه راستگو آرزوی محسن هاشمی را برای رسیدن به بهشت بر باد داد. 4 سال بعد، انتخابات شورای شهر و رای بالای محسن هاشمی، نام او را بار دیگر برای شهردار شدن بر سر زبان ها انداخت ولی وی تسلیم استدلال برخی از اعضا و فعالین سیاسی اصلاح طلب برای عدم خروج از شورا شد. در صورت خروج او از شورای شهر، مهدی چمران جایگزین وی در شورای شهر می شد.

استعفای نجفی این فرصت را مهیا کرده تا هاشمی به عنوان یکی از گزینه های اصلی مطرح شود.

وی سابقه حضور در متروی تهران را دارد و از مدیران باتجربه در شهرداری محسوب می شود. رسانه ها و فعالین سیاسی حامی هاشمی از هم اینک در حال لابی با جریان های مختلف سیاسی برای نشاندن وی بر صندلی آقای شهردار هستند. اما این تلاش ها بدون اختلاف و درگیری نخواهد بود؛ جاییکه روزنامه اعتماد درباره تلاش کارگزاران در این زمینه نوشته است: « حضور نجفی در شهرداری تهران گرچه با اجماع ۲۱ نفری اعضای شورای شهر که هر کدام عقبه حزبی متفاوتی داشتند میسر شد اما این اجماع در رای را نباید به اجماع واقعی در نظر تفسیر کرد. دوری و جدایی نجفی از کارگزاران سازندگی شاید دلیلی بر تغییر تمایلات گروهی از اصلاح‌طلبان برای رفتن نجفی از شهرداری باشد. کسانی که احتمالا به دنبال هجرت محسن هاشمی از شورا به شهرداری هستند؛ البته محسن هاشمی مدعی شد به دنبال شهردار شدن نیست.»

بحث بر سر فرزند ارشد هاشمی از سوی کارگزاران به شدت دنبال می شود. غلامحسین کرباسچی، دبیرکل این حزب صراحتا اعلام کرده که میثاق نامه وحی منزل نیست و حتی برخی از اعضای شورای شهرآن را امضا نکرده اند. میثاق نامه، تعهدی است که اعضای شورای شهر در زمان قرار گرفتن در لیست داده اند مبنی بر اینکه حق ندارند از شورا برای تصدی پست دیگری استعفا دهند. کرباسچی در مصاحبه ای گفته: « آقای محسن هاشمی با توجه به سابقه کارشان در شهرداری برای شهرداری مناسب‌ترند. وقتی شورا آقای نجفی را انتخاب کرد، ما مخالفتی نکردیم و تلاش کردیم اگر ایشان کمکی خواست، دریغ نکنیم.»

اما هاشمی چه در داخل شورا چه بیرون از آن مخالفینی دارد که کار را برای او سخت می کند.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده اصلاح طلب رشت در گفتگویی اعلام کرده:بنده با محسن هاشمی به‌عنوان شهردار موافق نیستم. آن هم به دلیل جای خالی ایشان در شورا است. با همه احترامی که برای آقای چمران قائلم ولی با حضور ایشان، نظام شورا برهم می‌خورد. فکر می‌کنم بهتر است محسن هاشمی کرسی خود را حفظ کنند. چون اصلاح‌طلبان دیگر زمان آزمون‌وخطا ندارد و فرصت چندانی باقی نمانده است.

اسحاق جهانگیری

همانقدر که اخبار حول و حوش محسن هاشمی برای شهردار شدن زیاد است، اصلاح طلبان گوشه چشمی هم به معاون اول دولت دارند. به زعم آنها اسحاق جهانگیری دارای قدرت کافی جهت اداره شهر و در نتیجه ارائه کارنامه موفق در مدیریت اجرایی تهران است و می تواند اصلاح طلبان را از این وضعیت سردرگم نجات دهد.

هرچند اسحاق جهانگیری به صورت مستقیم و علنی تمایل چندانی به خروج از دولت نشان نداده است ولی پیشنهادات از سوی شورای شهر و برخی از رهبران اصلاح طلب به او ارائه شده است.

اسحاق جهانگیری در حاشیه آخرین جلسه هیئت دولت در سال ۹۶ در پاسخ به این سوال که« گفته شده شما از گزینه‌های شهرداری تهران هستید و چقدر این احتمال وجود دارد که در آینده به ساختمان شهرداری در خیابان بهشت بروید؟"، گفت: الان هم در بهشت هستم؛ اینجا مگر بهشت نیست؟»

پاسخ غیرشفاف جهانگیری می تواند نشانی باشد بر اینکه وی تا حدودی تمایل دارد تا در صورت ایجاد شرایط در شهرداری حضور پیدا کند. دلایل متعددی می توان بر مزیت خروج از دولت عنوان کرد. اول آنکه دولت روحانی، کارنامه درخشانی در حوزه های اقتصادی و معیشتی از خود برجای نگذاشته و حضور جهانگیری به عنوان معاون اول، وی را نیز به عنوان یکی از بانیان اصلی این شرایط در افکار عمومی مطرح خواهد ساخت. در صورتیکه جهانگیری قصد جدی برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ داشته باشد، می بایست حساب خود را از دولت جدا کند.

شهرداری تهران با موقعیتی که دارد می تواند زمین بازی مناسبی برای معاون اول دولت باشد تا با چند طرح و پروژه جدید و تبلیغات پر و سروصدای اصلاح طلبان وی را به عنوان مدیری توانمند به افکار عمومی معرفی کنند و برای ۱۴۰۰ مسیر بهشت تا پاستور را هموار سازد. هرچند تهدیداتی نیز وجود دارد و شکست جهانگیری در اداره شهر ۱۲ میلیون نفری با مشکلات ریز و درشتش، کارت ورود مجدد به پاستور را خواهد سوزاند.

پیروز حناچی

حناچی در حال حاضر معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران است. وی پیش از این در وزارت راه و شهرسازی یکی از معاونین عباس آخوندی بود.

پیروز حناچی در مردادماه نیز به عنوان یکی از گزینه های تصدی پست شهرداری مطرح شده بود ولی هیچگاه از وی دعوت به عمل نیامد تا برنامه های خود را ارائه کند.

با ورود نجفی به شهرداری، حناچی جایگزین علیرضا جاوید شد. ولی در چندماه گذشته علی رغم اینکه معاونت فنی و عمرانی می توانست با تکمیل برخی از پروژه هایی نیمه تمام که بالای ۹۰ درصد از کار عمرانی آن انجام شده، کارنامه ای از خود برجای بگذارد، اما در این زمینه موفق عمل نکرده که این می تواند پاشنه آشیل حناچی جهت ورود قدرتمندانه به گزینه های احتمالی تصاحب پست شهرداری تهران باشد.

حبیب الله بیطرف

بیطرف 62 ساله که برای تصدی پست وزارت نیرو در کابینه داوزدهم نیز معرفی شده بود و با رای عدم اعتماد روبه رو شد نیز از گزینه های شهرداری تهران در مردادماه بود.

وی هم ‌اکنون به عنوان معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ایران و رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران فعالیت می‌کند.

در ۲۹ تیرماه سال گذشته، بیطرف با توجه به شرایطی که برای حضور در کابینه مهیا شده بود از کاندیداتوری شهرداری انصراف داد.

وی در نامه ای عنوان کرده بود: « بدینوسیله به اگاهی میرسانم که اینجانب حبیب الله بیطرف، هیچگاه امادگی خود را برای سمت شهردار تهران به اعضای محترم شورای پنجم اعلام ننموده ام و اکنون ضمن تشکر از حسن نظر منتخبین محترم پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران، انصراف خود را از کاندیداتوری شهرداری تهران اعلام می‌کنم پروردگار متعال توفیق روز افزون همه عزیزان را خواستارم.» به نظر می رسد با توجه به اینکه وی موفق نشد برای کابینه داوازدهم راهی پاستور شود، این بار شاید دیگر تمایلی به انصراف در صورت دعوت به شهرداری نداشته باشد.

محمدعلی افشانی

از دیگر گزینه های احتمالی حضور در بهشت را می توان محمدعلی افشانی نامید. وی نیز در اوایل شورای پنجم برای ارائه برنامه دعوت شد. سیاستمدار اصلاح طلب، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی و استاندار فارس در دولت یازدهم بود. وی معاون سابق وزیر آموزش و پرورش و رئیس سابق سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور بوده است. در سابقه افشانی معاونت استانداری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و سمنان نیز به چشم می‌خورد.

وی در رقابت با گزینه هایی مانند نجفی، مرعشی، الهه کولایی، مهرعلیزاده، شریعتمداری و بی طرف با ۱۴ در رای در رتبه ۴ قرار گرفت. به نظر می رسد افشانی که به عنوان سوپاپ اطمینان در صورت عدم توافق کارگزاران و اتحاد ملت بر سر گزینه ها در میان نامزدهای شهرداری حضور داشت، این بار نیز بتواند با دست پرتر و شکست گزینه قبلی بر سر رسیدن به شهرداری چانه زنی کند.

حسین مرعشی

روزنامه سازندگی وابسته به حزب کارگزاران در یکی از شماره های بهمن ماه خود درباره شهرداری و اختلافات با نجفی از یک واقعیت پرده برداشت. این روزنامه اعلام کرد که گزینه نخست حزب کارگزاران محسن هاشمی بوده و گزینه دوم حسین مرعشی، یکی دیگر از اعضای حزب بود.

در این حال محمدعلی نجفی گزینه سوم یا به عبارتی آخر کارگزاران محسوب می شد که اعضای شورای وابسته به این حزب برای حفظ انسجام و اتحاد در شورا ناگزیر بر روی نجفی اجماع می کنند. حسین مرعشی بار دیگر با استعفای نجفی می تواند به عنوان یکی از گزینه های اصلی مطرح شود. وی در رای گیری اعضای شورای شهر در میان ۷ گزینه توانست با ۲۰ رای پس از نجفی در رتبه دوم قرار گیرد به هر حال با اختلاف یک رای نجفی به عنوان نامزد نهایی و اصلی برنامه های خود را ارائه داد و مرعشی نیز به نفع وی کناره گیری کرد.

در همان زمان عمل جراحی قلب حسین مرعشی نیز صورت گرفت تا مشخص شود وی نیز از لحاظ جسمی دارای مشکلاتی است ولی به نظر می رسد در دور جدید و پس از گذشت ۷ ماه از انتخاب شهردار، مرعشی می تواند بار دیگر بختش را امتحان کند.

وی نماینده دوره ‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی بوده و دایره مسئولیت‌ های او از جهاد سازندگی شروع و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ختم شده است. مرعشی در کارنامه فعالیت ‌های خود، استانداری کرمان، ریاست دفتر هاشمی رفسنجانی در دوره ریاست جمهوری وی و ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را نیز در دوره اصلاحات دارد و در حال حاضر نیز از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی است.

گزینه های دیگر

در این میان ممکن است اصلاح طلبان به مانند دور نخست از حضور برخی از زنان در میان گزینه ها نیز استقبال کنند تا نمایش توجه به توانایی زنان برای افکار عمومی اجرا شود. الهه کولایی در میان 7 نامزد شهرداری توانسته بود در رتبه سوم با 16 رای قرار بگیرد. وی عضو هیات علمی گروه مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران و نماینده مجلس ششم است. همچنین گزینه هایی مانند معصومه ابتکار نیز مطرح اند. ابتکار علاوه بر حضور در شورای شهر سوم تهران، ریاست سازمان محیط زیست و معاونت امور زنان رئیس جمهور را در کارنامه دارد.

از سوی دیگر بعید به نظر می رسد افرادی چون محسن مهرعلیزاده و محمود حجتی، استاندار اصفهان و وزیر کشاورزی که در مردادماه گزینه‌های شهرداری بودند، قصد داشته باشند دولت را ترک کنند.

اما به نظر می رسد که شورای شهر پنجم با توجه به تجربه تلخ اعتماد به محمدعلی نجفی که سابقه مدیریت اجرایی در خوری در کارنامه نداشته، این بار قصد داشته باشند تا کسی را به کرسی شهرداری بنشانند که دارای سابقه مفید و قوی در زمینه اجرایی باشد. در میان مدیران اصلاح طلب شاید این گزاره ها به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد و این موضوع کار را تا حد زیادی سخت کرده است.
فارس