حدود پنج سال از شروع‌به کار صندوق توسعه ملی می‌گذرد. صندوقی که به اعتقاد مدیران آن از نظر شکلی، محتوایی و کارکردی منحصر به فرد است چراکه از لحاظ ساختاری، ماموریتی و کارکردی با گونه‌های مختلف موسسات مالی و اعتباری نظیر بانک‌ها کاملا متفاوت است.

صندوق توسعه ملی بر اساس ماده (84)، قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه با اهدافی شبیه حساب ذخیره ارزی و سخت تر شدن دسترسی به منابع آن تشکیل و قرار شد تا با کف واریزی 20 درصد از درآمدهای نفتی، هر ساله سه درصد به آن اضافه شود. مصارف این صندوق هم عمدتا بخش‌های غیردولتی و اعطای تسهیلات به بخش خصوصی، تعاونی عمومی غیردولتی با هدف تولید، اجرای طرح های زیربنایی بوده و استفاده از منابع صندوق برای هزینه های جاری ممنوع است.

واریز اضافه سه درصدی سالانه به کف 20 درصدی از درآمدهای نفتی به صندوق توسعه ملی را مجلس در زمانی تصویب کرد که درآمدهای سالانه نفتی تا حد قابل توجهی بالا بوده و هر بشکه نفت تا بیش از 100 دلار نیز به فروش می رفت، اما در ادامه و در حدود دو سال گذشته با افت یکباره قیمت نفت که تا 30 درصد نیز تنزل کرده و درآمدهای دولت از این محل به شدت کاهش یافت، پیشنهاد برداشته شدن منابع واریزی مازاد از سوی دولت در بودجه 1394 مطرح شد و در نهایت با توافق بین دولت و مجلس سقف واریز به 20 درصد قانون کاهش یافت.

اما تازه‌ترین گزارش صندوق توسعه ملی از جریان واریز منابع به صندوق و دارایی‌های آن در طول این سالها نشان می دهد که در حال حاضر مجموع دارایی صندوق طی سالهایی که منابع نفتی با افزایش سه درصدی سالانه و حتی بعد از آن حذف این منابع مازاد به آن واریز می شده به حدود 80 میلیارد دلار رسیده است.

این در حالی است که در سال 1390 به عنوان اولین سال شروع به کار صندوق توسعه ملی، مبلغ 14 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی که هر بشکه تا 100 دلار معامله شد به صندوق رسید. در سال 1391 مبلغ 20 میلیارد، سال 1392 حدود 14 میلیارد، سال 1393مبلغ 12 میلیارد دلار و در سال 1394 که حجم واریزی به صندوق از حدود 30 درصد سال قبل از آن به 20 درصد کاهش یافته بود مبلغ 5.5 میلیارد دلار بوده است.

بنابراین نزدیک به 80 میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی است، اما منابعی که به طور کامل در صندوق موجود نبوده و همواره با توجه به تسهیلات دهی این صندوق در جریان است.

آنطور که حسینی-قائم مقام صندوق توسعه ملی- در رابطه با جریان منابع صندوق توضیح داده است در واقع منابع صندوق با موجودی آن متفاوت است، چرا که منابعی که به صندوق توسعه وارد می‌شود مدام به صورت تسهیلات از آن خارج و دوباره به صندوق بازمی‌گردد. به عبارتی منابع صندوق مدام در حال تغییر است.

وی همچنین درباره نحوه مصارف منابع صندوق با اعلام اینکه در ابتدا قرار بوده تا هر سال 20 درصد از منابع صندوق به ریال تبدیل شود توضیح داد: اما از آنجا که خروجی‌های ارزی کم است و قسمت زیادی از دارایی صندوق به صورت ارزی در صندوق باقی می‌ماند، چنانچه تصمیم بگیریم هر سال 20 درصد موجودی را به ریال تبدیل کنیم، قسمت عمده‌ای از منابع صندوق به ریال تبدیل می‌شد و این اتفاق بر خلاف فلسفه وجودی صندوق بود، بنابراین قوانین بودجه 1392و 1393 پیگیری شد تا 20 درصد از ورودی همان سال به ریال تبدیل شود.

ایسنا