صنعت نویس: مرکز آمار ایران چکیده گزارش آمارگیری از نیروی کار در فصل بهار را اعلام کرد. در این گزارش هم البته تعریف یک ساعت کار در هفته، ملاک شاغل بودن افراد در نظر گرفته شده است. بر اساس نتایج این طرح در بهار ۱۳۹۵، بررسی نرخ مشارکت اقتصادی (نرخ فعالیت) جمعیت ده ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۳۹.۵ درصد جمعیت در سن کار (۱۰ ساله و بیش تر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند.

همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است؛ در حالیکه بررسی روند تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ۱۳۹۴)، ۱.۵ درصد و نسبت به فصل گذشته (زمستان ۱۳۹۴) ۱.۸ درصد افزایش داشته است.

بر این اساس، بررسی نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۱۲.۲ درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. بر اساس این نتایج، نرخ بیکاری در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است.

بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ۱۳۹۴)، ۱.۴ درصد و نسبت به فصل گذشته (زمستان ۱۳۹۴) ۰.۴ درصد افزایش داشته است. در عین حال، بررسی نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۱۲.۲ درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. بر اساس این نتایج، نرخ بیکاری در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیش تر بوده است.

سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که ۹.۷ درصد جمعیت شاغل، دارای اشتغال ناقص بوده‌اند. این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است.

بررسی نسبت اشتغال جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر بیانگر آن است که ۳۴.۷ درصد از جمعیت در سن کار (۱۰ ساله و بیش تر) شاغل بوده اند، این شاخص در بین مردان بیش تر از زنان و در نقاط روستایی بیش تر از نقاط شهری بوده است.

بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که بخش خدمات با ۴۹.۴درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۱.۴ و کشاورزی با ۱۹.۱ درصد قرار دارند.

بررسی نرخ بیکاری جوانان ۲۴- ۱۵ ساله حاکی از آن است که ۲۷.۸ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری جوانان ۲۴- ۱۵ ساله کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص نسبت به فصل مشابه در سال گذشته، ۲.۸ درصد افزایش و نسبت به فصل قبل ۰.۸ درصد کاهش یافته است.

نرخ بیکاری جوانان ۲۹- ۱۵ ساله نیز حاکی از آن است که ۲۴.۹ درصد از جمعیت فعال ۲۹- ۱۵ ساله بیکار بوده‌اند. این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری جوانان ۲۹- ۱۵ ساله نشان می‌دهد که این شاخص نیز نسبت به فصل مشابه در سال گذشته ۲.۵ درصد و نسبت به فصل قبل ۰.۱ درصد افزایش پیدا کرده است.

بررسی سهم شاغلین ۱۵ ساله و بیش تر با سرعت کار معمول ۴۹ ساعت و بیشتر نشان می‌دهد، ۳۹.۵ درصد شاغلین به طور معمول بیش از ۴۹ ساعت در هفته کار می‌کنند. این شاخص که یکی از نماگرهای کار شایسته است نشان می‌دهد در کشو سهم زیادی از شاغلین بیشتر از استاندارد کار می‌کنند.

در مقدمه گزارش مرکز آمار ایران آمده است: اشتغال و بیکاری از جمله موضوع‌های اساسی اقتصاد هر کشوری است، به گونه‌ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری، به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع تلقی می‌شود. نرخ بیکاری یکی از شاخص‌هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طرح آمارگیری نیروی کار با هدف برآورد شاخص‌های نیروی کار به صورت فصلی و سالانه و همچنین تغییرات آن در کل کشور، نقاط شهری، نقاط روستایی و تغییرات سالانه در استان‌ها با روش نمونه‌گیری چرخشی در فصول مختلف سال اجرا می‌شود.

این طرح اولین بار در سال ۱۳۸۴ آغاز شد و از آن زمان تاکنون در ماه میانی هر فصل اجرا شده است. پیش از آن، طرح دیگری تحت عنوان آمارگیری از ویژگی‌های اشتغال و بیکاری خانوار اجرا می‌شد. طرح مذکور اولین بار در سال ۱۳۷۳ و پس از آن در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ یکبار در سال و فقط در ماه آبان و از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۸۲ در ماه میانی هر فصل و در سال ۱۳۸۳ در ماه‌های اردیبهشت و آبان انجام گرفت. برای بهبود کیفیت طرح و انطباق بیشتر با مفاهیم بین‌المللی به ویژه سازمان بین‌المللی کار، در طرح مذکور بازنگری به عمل آمد تا به صورت طرح فعلی و با عنوان طرح آمارگیری نیروی کار به اجرا درآید.

در این طرح به دلیل ماهیت ادواری آن از نمونه پایه استفاده می‌شود. نمونه پایه، نمونه‌ای است که می‌توان از آن برای چند دوره از یک آمارگیری ادواری یا چند آمارگیری، زیر نمونه‌هایی انتخاب کرد. نمونه پایه‌ی‌ این طرح برای سال‌های ۱۳۸۴ لغایت ۱۳۸۷ طی فرآیندی از چارچوب سرشماری عمومی کارگاهی ۱۳۸۱ ساخته شده است که پس از ساخت نمونه پایه، فهرست‌برداری از خانوارهای مربوط به خوشه‌های نمونه پایه در زمستان ۱۳۸۳ انجام گرفت تا بر اساس آن بتوان خانوارهای نمونه را با توجه به الگوی چرخش مورد نظر برای دوره‌های مختلف آمارگیری انتخاب کرد.

نمونه پایه‌ی بعدی طرح از ابتدای سال ۱۳۸۸ بر اساس اطلاعات فایل سرشماری سال ۱۳۸۵ طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. در نمونه پایه ‌ی فعلی، از اطلاعات فایل سرشماری ۱۳۹۰ استفاده شده است. در این راستا، با توجه به تغییر و تحولات محدود جمعیتی و واحدهاس مسکونی در نقاط روستایی از انجام فهرست‌برداری در این نقاط (به جز در موارد خاص) صرف‌نظر و از فرم‌های فهرست‌برداری سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ استفاده می‌شود. اما در نقاط شهری به منظور تهیه چارچوب مناسب و به هنگام، بخشی از خانوارها در محدوده خوشه‌های نمونه پایه در سال‌های ۱۳۹۱، ۱۳۹۲، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ فهرست‌برداری شدند.

جمعیت فعال اقتصادی، به تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده) گفته می‌شود که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری(هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) و یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند (بیکار)، جمعیت فعال اقتصادی محسوب می‌شوند.

همچنین شاغل، به تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشند، شاغل محسوب می‌شوند. شاغلان به طور عمده شامل دو گروه مزد و حقوق‌بگیران و خود اشتغالان می‌شوند. ترک موقت کار در هفته مرجع با داشتن پیوند رسمی شغلی برای مزد و حقوق‌بگیران و تداوم کسب و کار برای خود اشتغالان، به عنوان اشتغال محسوب می‌شود.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، افراد زیر نیز به لحاظ اهمیتی که در فعالیت اقتصادی کشور دارند، شاغل محسوب می‌شوند:

ـ افرادی که بدون دریافت مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند، کار می‌کنند (کارکنان فامیلی بدون مزد).

ـ کارآموزانی که در دوره‌ کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت مؤسسه محل کارآموزی انجام می‌دهند، یعنی مستقیماً در تولید کالا یا خدمات سهیم هستند، فعالیت آنها «کار» محسوب می‌شود.

ـ محصلانی که در هفته مرجع مطابق تعریف، کار کرده‌اند.

ـ تمام افرادی که در نیروهای مسلح به صورت کادر دائم یا موقت خدمت می‌کنند (نیروهای مسلح شامل پرسنل کادر، درجه‌داران و سربازان وظیفه نیروهای نظامی و انتظامی).

در عین حال، بیکار به تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر اطلاق می‌شود که:

۱ـ در هفته‌ مرجع فاقد کار باشد (دارای اشتغال مزدبگیری یا خود اشتغالی نباشند)

۲ـ در هفته‌ مرجع و یا هفته بعد از آن آماده برای کار باشند (برای اشتغال مزدبگیری یا خود اشتغالی آماده باشند)

۳ـ در هفته مرجع و سه هفته قبل از آن جویای کار باشند (اقدامات مشخصی را به منظور جستجوی اشتغال مزدبگیری و یا خود اشتغالی به عمل آورده باشند).

افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده و یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده، ولی فاقد کار و آماده برای کار بوده‌اند نیز بیکار محسوب می‌شوند.

همچنین افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در کار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و ... کمتر از ۴۴ ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.

مهر