صنعت نویس: صنعت خودروسازی در ایران به تولید «پیکان» در کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال و تحت لیسانس کارخانه تالبوت انگلستان، سواری های آریا و شاهین در کارخانه پارس خودرو و سواری ژیان در کارخانه سایپا باز می گردد؛ به این سیاهه می توان تولید سواری های شورولت (اپل) 2500 و 2800 سی سی، بیوک، کادیلاک و شورولت نوا تحت لیسانس جنرال موتورز آمریکا را نیز اضافه کرد.
نگاهی به برندهایی که در آن سال ها در ایران تولید و به عبارتی مونتاژ می شد، نشان می دهد که همکاری های خودرویی ایران به چند کشور آمریکا، انگلستان و فرانسه خلاصه می شد.
این روند تا سالها ادامه یافت و بعد از یک دوره توقف همکاری در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، دوباره پای برخی کشورهای غربی از جمله فرانسه و آلمان به صنعت خودروسازی ایران باز شد و به دنبال آن، تولید خودروهایی از جمله بنز، انواع پژو و خودروی سواری زانتیا با برند سیتروئن در ایران رواج پیدا کرد.
در تمام این ایام، بجز شرکت های ژاپنی مانند نیسان، مزدا، سوزوکی و ایسوزو، اثری از شرکت های کره ای و چینی نبود؛ چرا که در زمان انعقاد قرارداد ایران با شرکت تالبوت (برای پیکان)، هیوندای نخستین فعالیت خودرویی کره جنوبی را آغاز کرد و چین حدود 25 سال پس از ما وارد صنعت خودرو سازی شد.
با این حال، در دوران اعمال تحریم های سیاسی و اقتصادی علیه ایران و محدودیتی که با استفاده از اختیارات ویژه ریاست جمهوری آمریکا برای خودروسازی ایجاد شد، برخی خودروسازان اروپایی ایران را ترک و برخی حضور خود را کمرنگ کردند و به این ترتیب، فضا برای خودروسازان چینی باز شد.
در این دوره، مونتاژ و تولید برندهای مختلفی از کشورهای آسیای شرقی از جمله چین در کشور آغاز شد و واردات قطعات چینی روندی تصاعدی به خود گرفت.
اکنون که توافق هسته ای به سرانجام رسیده و برجام اجرایی شده است، خودروسازان غربی برای احیای همکاری های گذشته راهی ایران شده اند؛ این روند البته انتقادهایی را به همراه داشته و لحاظ کردن ضمانت هایی در قراردادهای همکاری های دوجانبه برای جلوگیری از تکرار آنچه در دوران تحریم اتفاق افتاد را ضروری کرده است.
با این حال، در کمتر از یک سالی که از اجرای برجام گذشته است، نخستین قرارداد خودرویی میان ایران خودرو و پژو منعقد شد و قرارداد دوم را سایپا و سیتروئن به صورت اولیه بسته اند و به زودی قرارداد نهایی این دو شرکت به امضا خواهد رسید.
ایران خودرو و پژو قرار است امسال نخستین محصول خود را با نام «2008» به بازار ایران عرضه کنند و پس از آن، خودروهای «301» و «208» را وارد بازار کنند؛ سایپا و سیتروئن نیز تفاهم اولیه را برای افزودن خودروهای روز سیتروئن به خطوط تولید سایپا کاشان داشته اند.
در این بین، شرکت هایی مانند فیات، فولکس واگن و بنز مذاکرات خود را با خودروسازان ایرانی آغاز کرده اند و شرکت رنو فرانسه که در دوران تحریم فعالیت خود را به تولید مشترک خودروهای باکیفیت تندر و تندرپیکاپ محدود کرده بود، در این ایام دو خودروی تولیدی مشترک خود با شرکت پارس خودرو با نام های «ساندرو هاچ بک» و «ساندرو استپ وی» را رونمایی کرد؛ ساندرو هاچ بک به بازار عرضه شده و عرضه «استپ وی» نیز کمتر از یک ماه دیگر آغاز می شود.

** فرجام سخن
همکاری های خودرویی ایران و کشورهای غربی را می توان به سه دوره تقسیم کرد؛ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت ها قبل از دوران تحریم و همکاری های بعد از اجرای برجام.
تفاوتی که در همکاری های اخیر وجود دارد، عمق ساخت داخل و شرط صادرات است؛ بر اساس سیاست های دولت، عمق ساخت داخل همکاری های جدید خودرویی باید در کوتاه مدت به 40 درصد برسد و 30 درصد محصولات نیز به بازارهای بین المللی و شبکه توزیع طرف خارجی عرضه شود.