به گزارش صنعت نویس، بازی عراقی‌ها برای ایران تمامی ندارد و هر روز نگرانی‌های جدیدی را برای تجار ایرانی به وجود می‌آورد. عراق از جمله کشورهایی به شمار می‌رود که اگرچه روابط تجاری و اقتصادی خوبی به عنوان کشور همسایه با ایران داشته است اما همچنان نمی‌توان به عنوان شریک تجاری ثابت روی او حساب کرد چرا‌که بارها با اعمال رفتارهای ناآگاهانه علیه ایران همچون ممنوعیت ورود کامیون‌های صادراتی محصولات کشاورزی ایران به عراق، ضرر زیادی به تجار ایران وارد کرده است. این در حالی است که موضوع اعلام استقلال کردستان عراق طی روزهای اخیر، نگرانی‌های جدیدی را از ابعاد مختلف برای ایران به وجود آورده است که با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از صادرات ایران به عراق انجام می‌شود، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری را برای کشورمان رقم بزند. به عنوان مثال این مساله علاوه بر ضربه بزرگ صادراتی به ایران، از سوی دیگر می‌تواند تمایلات جدایی‌طلبانه قومی در کشور را تقویت کند و همچنین موجب خطر تجزیه منطقه و مداخلات قدرت‌ها در خاورمیانه شود. در این میان عراق خواه‌ ناخواه دوران طولانی‌تری از جنگ داخلی را پیش رو خواهد داشت که در نهایت این مساله هم تجارت ایران و عراق را با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد کرد.
از همین رو محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه چند روز پیش در رابطه با موضع ایران در برابر همه‌پرسی جدایی منطقه کردستان عراق گفت: همه‌پرسی منطقه کردستان عراق ثبات و امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد. بر همین اساس وزرای خارجه ایران، عراق و ترکیه در بیانیه‌ای مشترک ضمن اعلام «مخالفت صریح» با برگزاری همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق، خواستار «تلاش‌های مسنجم بین‌المللی» و «اقدامات هماهنگ» سه کشور برای لغو این همه‌پرسی شدند. همچنین علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در خصوص موضع ایران در قبال برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق گفت: ایران به عنوان دوست و هم‌پیمان برادران کرد که همواره و در سخت‌ترین شرایط در کنار آنها بوده است، برگزاری رفراندوم را تامین‌کننده منافع اقلیم کردستان ارزیابی نمی‌کند و با آن مخالف است. وی برگزاری رفراندوم را موجب شکل‌گیری تهدیدات جدید و شکننده علیه اقلیم کردستان عنوان کرد و اظهار داشت: در شرایطی که عراق با تلاش و جانفشانی مردم این کشور اعم از عرب، کرد، ترکمن و... به مرحله پایانی پاک‌سازی خاک خود از لوث وجود تروریست‌های تکفیری نزدیک می‌شود، این اقدامات که وجاهت و اعتبار قانونی نیز ندارند به طور قطع اثرات ضد‌امنیتی بر منطقه، عراق و به ویژه اقلیم کردستان خواهد داشت.
این مخالفت‌ها در حالی است که در شش ماه اول امسال صادرات به عراق سه میلیارد و ۲۷۷ میلیون دلار بوده است و همانند گذشته ماهانه ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به عراق داشته‌ایم. نکته جالب توجه اینکه عددها نشان می‌دهد چیزی در حدود یک‌سوم صادرات ایران به عراق به اقلیم کردستان است. از این رو برخی کارشناسان معتقدند که در شرایط فعلی با توجه به اینکه به دنبال توسعه روابط اقتصادی هستیم، این انتظار وجود دارد که ایران با گفت‌و‌گو در این جریان پادرمیانی کند‌ چرا‌که با این وجود که گمان می‌کردیم برگزاری رفراندوم لغو می‌شود و اتفاق نمی‌افتد، اما این اتفاق افتاد و رفراندوم مساله و کلاف سردرگمی شده است.
ایران به دنبال روابط پایدار اقتصادی با کشورهای همسایه
بر همین اساس نشست رفراندوم کردستان عراق و تاثیر آن بر روابط اقتصادی و سیاسی با ایران با حضور یحیی آل‌اسحاق رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، حمید حسینی دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، سعید اوحدی دبیرستاد توسعه اقتصادی ایران و عراق و برخی دیگر از مسوولان برگزار شد تا علاوه بر بررسی پیامدهای استقلال کردستان عراق بر وضعیت اقتصادی، سیاسی و تجاری ایران، اظهار‌نظر کارشناسان نیز در این رابطه بررسی شود. در همین راستا مشاور معاون اول رییس‌جمهور‌ و دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه گفت: ایران خواهان روابط پایدار اقتصادی با کشورهای همسایه است و در موضوع پیش آمده در همه‌پرسی اقلیم کردستان، تصمیمی منطقی که به نفع منطقه و فعالان اقتصادی کشورمان باشد، اخذ خواهد شد.
سعید اوحدی افزود: ایران تنها کشوری بوده که در سخت‌ترین شرایط و زمان حمله همه‌جانبه داعش به عراق و اقلیم کردستان در سال 2013 از مردم این کشور حمایت کرده است. به گفته این مقام مسوول، امروز نیز سیاست کشورمان حمایت از مردم عراق و اقلیم کردستان این کشور است و معتقدیم همه‌پرسی انجام شده، یک تصمیم غیرعقلانی و غلط و بر مبنای برنامه‌ریزی صهیونیست‌ها بوده که آن را به نفع مردم اقلیم کردستان ندانسته و از آن حمایت نمی‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ایران همواره نگاه کمک و توسعه روابط به کشورهای منطقه داشته و حال که آتش فتنه دیگری در حال شکل‌گیری است، موضعی متناسب با فتنه اخذ خواهد کرد.
اوحدی با یادآوری اینکه کمتر از یک سوم حجم کل صادرات کشورمان به عراق به اقلیم کردستان انجام می‌شود، اظهار داشت: پیش از همه‌پرسی نیز محدودیت‌هایی برای تجار و بازرگانان کشورمان ایجاد کرده بودند؛ بر این اساس اگر این فتنه بخواهد به عنوان آتشی جدید در منطقه مطرح شود، تابع سیاست‌های نظام و شورای عالی امنیت ملی خواهیم بود و سیاست‌هایمان متناسب با فتنه تغییر
خواهد کرد.
وی ابراز امیدواری کرد مسوولان اقلیم کردستان نیز در گفت وگوها به نتیجه منطقی و عقلانی برسند و از تصمیم غلط اتخاذ شده که خلاف قانون اساسی عراق و مقررات بین‌المللی است، برگردند تا شاهد توسعه روابط و مناسبات اقتصادی باشیم.
دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه خاطرنشان کرد: از حدود 10 روز پیش از تجار، بازرگانان و فعالان اقتصادی به ویژه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی حاضر در اقلیم کردستان خواسته شده تا به محدود کردن فعالیت‌های خود در این منطقه بپردازند.
وی تصریح کرد: ایران خواستار توسعه پایدار و درازمدت همکاری‌های اقتصادی با همسایگان است اما اکنون و به درخواست دولت مرکزی عراق همه پروازها به اقلیم کردستان قطع شده است.
اوحدی گفت: امروز شاهد انسجامی در منطقه در برابر این فتنه اسراییلی هستیم و به یاد داشته باشیم اقلیم کردستان یک منطقه بسته است و آنها بیشتر به ما نیاز دارند. اوحدی تاکید کرد: این فتنه بزرگ در آستانه پیروزی بر داعش کلید خورده و امیدواریم مسوولان عراقی تصمیم عاقلانه‌ای در این خصوص بگیرند و برخورد کشورمان در مقوله صادرات نیز باید برخوردی حرفه‌ای و با راهبرد برد- برد باشد.
مشاور معاون اول رییس‌جمهور‌ خاطرنشان کرد: امروز و در دوره پسا‌داعش نیازمند تعریف راهبرد اساسی کشورمان در قبال عراق هستیم‌ زیرا بازاری بزرگ و کشوری ثروتمند است که نیازمند بازسازی است و باید تمرکز خود را بر پروژه‌های زیربنایی از جمله نیروگاه و پالایشگاه در این کشور متمرکز کنیم.
فعالان اقتصادی تابع تصمیم نظام
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز در این نشست تصریح کرد: روابط اقتصادی ایران و اقلیم کردستان عراق بسیار مهم است اما همه فعالان اقتصادی تابع تصمیم نظام هستند. یحیی آل‌اسحاق اظهار کرد: ما مردم کرد را بیشتر فارس و ایرانی می‌دانیم. ملت کرد دوست ما هستند. ما روابط تاریخی با مردم کرد داریم و نمی‌خواهیم هیچ آسیبی به این ملت وارد شود.
وی افزود: ما به دنبال توسعه روابط هستیم. یک‌سوم ‌ روابط‌مان با عراق به روابط با اقلیم کردستان مربوط می‌شود. ما در شش ماه گذشته یک میلیارد دلار صادرات به کردستان عراق داشته‌ایم. اما مجموع حوادثی که در منطقه پیش می‌آید بالاتر از مسایل‌ اقتصادی است و ما به عنوان فعال اقتصادی تابع سیاست‌های کشور و نظام هستیم و امیدواریم روابط با کردستان عراق توسعه پیدا کند.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق عنوان کرد: چنین تصمیماتی به ضرر خود مردم کردستان عراق است. ما از کردستان خودمان نگرانی نداریم و کردستان ما در شرایط بسیار خوبی است، نگرانی ما از بابت اقلیم کردستان عراق است.
به اعتقاد وی، مناسب‌ترین شکل برای حل و فصل این قضیه همان گونه‌ای است که آیت‌الله سیستانی فرمودند و ظاهرا طرفین هم قبول کردند. امیدوار هستیم این مساله به قانون اساسی ارجاع داده شود و در چارچوب قانون عمل شود. روابط اقتصادی ایران و اقلیم کردستان عراق برای ما بسیار مهم است ولی همه فعالان اقتصادی تابع تصمیمات نظام هستند.
تجار نگران نباشند
همچنین دبیر کل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق ضمن اعلام اینکه تجار ایرانی که به صورت رسمی به اقلیم کردستان صادرات داشتند نگران نباشند، چون صندوق ضمانت صادرات خسارات احتمالی را جبران می‌کند، گفت: اکنون ۵۰۰ کامیون از فرآورده‌های نفتی در مرز مانده‌اند که باید اجازه عبور به کامیون‌های بارگیری شده قبل از این تصمیم داده شود. البته در حال حاضر فقط مرز بانه بسته است و سایر مرزها و گمرکات باز هستند.
حمید حسینی با تاکید براینکه «ایران نباید پیشقراول و کاسه داغ‌تر از آش شود»، گفت: نباید جلوتر از دولت مرکزی عراق پیش برویم و تندروی کنیم. این در حالی است که ما به دنبال توسعه روابط اقتصادی هستیم. از این رو اصرار داریم در این جریان، روابط اقتصادی کمترین آسیب را ببیند.
وی افزود: تصمیم‌گیری درباره این قضیه در اتاق مشترک کار ساده‌ای نیست. انتظار داریم شورای عالی امنیت ملی با دیدن همه جوانب امر تصمیم بگیرد و تحریم و بستن مرزها آخرین مرحله باشد.
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق ادامه داد: وقتی الگوی برجام را داریم می‌توانیم با همین الگو در منطقه فعال باشیم و مشکل را بین اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق حل کنیم. این انتظار وجود دارد که ایران با گفت و گو در این جریان پادرمیانی کند.
حسینی افزود: همه فکر می‌کردند رفراندوم لغو می‌شود. به هر حال رفراندوم چه قانونی و چه غیر قانونی برگزار شد و اکنون مساله برای ما اجرای رفراندوم است. اکنون باید دید که چه باید کرد که اقلیم کردستان از عراق جدا نشود.
وی اظهار کرد: کردهای ما تحت‌تاثیر کردهای عراق نیستند و خودشان را جزو ایران می‌دانند. ما در این قضیه نباید جلوتر از دولت مرکزی عراق حرکت کنیم. دولت عراق روابطش را با اقلیم قطع نکرده و ما هم نباید پیش‌دستی و تندروی کنیم.
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تصریح کرد: اکنون ۵۰۰ کامیون از فرآورده‌های نفتی لب مرز مانده که باید اجازه داده شود کامیون‌هایی که قبل از این تصمیم بارگیری شده‌اند از مرز عبور کنند. در حال حاضر هم فقط مرز بانه بسته است و سایر مرزها و گمرکات باز هستند.
باید با گفت‌و‌گو، مشکل را حل کنیم
حسینی ضمن ارائه‌ ارقامی از تجارت ایران با عراق گفت: در شش ماه اول امسال صادرات به عراق سه میلیارد و ۲۷۷ میلیون دلار بوده است و همانند گذشته ماهانه ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به عراق داشته‌ایم. عددها نشان می‌دهد چیزی در حدود یک سوم صادرات ما به عراق به اقلیم کردستان است؛ یعنی در سال حدود دو میلیارد دلار. این رقم معادل صادرات ما به آسیای‌میانه است و در این سال‌ها عده‌ای از ایرانیان در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بر همین اساس باید تلاش کنیم از طریق گفت‌و‌گو مشکل را حل کنیم، چرا‌که قطعا این تصمیم درستی نبوده است.
وی افزود: فعلا هیچ کس حاضر نشده از رفراندوم کردستان حمایت کند و همه از یکپارچگی عراق حمایت کرده‌اند. روزانه کامیون‌های زیادی از کردستان عراق به ایران می‌آید و حجم روابط برای مناطق مرزی ما از جمله کردستان و کرمانشاه اهمیت دارد. بنابراین باید بر اساس مصلحت خودمان و کردستان عمل کنیم. در حال حاضر هم مشغول رصد کردن هستیم و فعلا مشکلی در مرزها وجود ندارد.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تصریح کرد: دولت عراق هم باید همراهی کند و سهمی را که عادلانه است به کردها بدهد تا فشارهای مالی که روی کردستان وجود دارد برطرف شود. کردستان عراق حدود ۸۰ میلیارد دلار بدهی دارد که می‌تواند عامل انشقاق شود. ما قطعا می‌توانیم با پا در میانی منافع خودمان و منافع کردها را حفظ کنیم.
وی همچنین با اشاره به باز بودن همه مرزها و گمرکات دو کشور به جز سیرانبند گفت: به جز اعمال ممنوعیت در موضوع فرآورده‌های نفتی، مشکلی در ارسال سایر اقلام به عراق وجود ندارد.
منبع: مهر