به گزارش صنعت نویس به نقل از روزنامه «شهروند» حموله‌های بزرگ سیب یکی‌یکی به دریا خالی می‌شود و سیب‌های قرمز و زرد زیر امواج سهمگین دریا گم می‌شود. بخش دیگری از سیب ایرانی با کامیون‌های صادراتی از مرز پرویزخان عبور می‌کند و کمی آن‌طرف‌تر در بیابان‌های عراق رها می‌شود. مأموریت کشتی و کامیون‌ها که برای سر به نیست‌‌‌کردن میوه ایرانی به پایان رسید، مجوز ویژه واردات صادر می‌شود. چند وقتی است وزارت کشاورزی طرح ویژه‌ای را به اجرا درآورده است تا میوه مازاد بازار داخلی را به بازار جهانی عرضه کند.

بر اساس این طرح تازه، واردکنندگان موز می‌توانند در ازای صادرات سیب تخفیف ویژه بگیرند و موز را ارزان‌تر از سایر تاجران وارد کنند اما این پایان ماجرا نبود. حالا نوع جدیدی از کلاهبرداری در اقتصاد ایران باب شده است. «صادرات صوری» تازه‌ترین شگرد واردکنندگان میوه برای دورزدن قوانین و گرفتن تشویق‌های تعرفه‌ای صادرکنندگان است و حالا خبرهایی از گمرک هرمزگان مبنی بر متلاشی‌شدن چند باند صادرات صوری میوه به گوش می‌رسد. ملکی فرمانده انتظامی هرمزگان اعلام کرده که یک باند پنج نفره صادرات صوری سیب متلاشی شده است.

به گفته او، این باند با سندسازی فرآیند صادرات صوری کالا را طی کرده و بدون صادرات واقعی کالا از مزایای صادرات ازجمله جوایز صادراتی، ارز دولتی، کاهش عوارض واردات کالا، گرفتن تسهیلات بانکی استفاده می‌کردند.

عیسی کلانتری وزیر پیشین کشاورزی و مشاور عالی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور نیز به «شهروند» می‌گوید: طرح تازه نه‌تنها به رونق بازار صادرات منجر نشد، بلکه عده‌ای برای دریافت تخفیف‌های تعرفه‌ای، بی‌کیفیت‌ترین و ارزان‌ترین محصولات باغی را به بازار جهانی عرضه می‌کنند و اعتبار کالای ایرانی را مخدوش می‌کنند. البته برخی از مدیران وزارت کشاورزی هنوز هم زیر بار صادرات صوری نمی‌روند و می‌گویند؛ این شایعه‌ای است که دلالان موز به راه انداخته‌اند تا محدودیت تازه را ازپیش پای خود بردارند و البته گمرک ایران نیز به این موضوع واکنش نشان داده و با ارسال بخشنامه‌ای خواهان توقف موقت صادرات سیب در ازای واردات موز شده تا موضوع را به صورت دقیق‌تر بررسی کند.

داستان از کجا آغاز شد

فروردین امسال بود که دولت تصویب کرد، تعرفه واردات موز از ٤‌ درصد به ۲۶‌درصد افزایش پیدا کند و واردکنندگان ملزم شوند به ازای واردات هر یک کیلوگرم موز، ۱,۵ کیلوگرم سیب صادر کنند. این مصوبه درحالی به تصویب هیأت‌وزیران رسید که بسیاری آن را در ابتدا فسادانگیز دانسته و از آن به‌عنوان خطری برای بازار ٤٠٠‌ هزار تنی موز در ایران می‌دانستند. دراین میان برخی براین باورند که وقتی صادرات شرط دریافت مجوزی دیگر می‌شود، دولت باید نظارت بیشتری بر روند کار داشته باشد، این درحالی است که به گفته عیسی کلانتری دولت هیچ نظارتی بر نحوه انجام صادرات نداشته است.

او با تأیید ماجرای صادرات صوری سیب به «شهروند» می‌گوید: محموله‌های صادراتی در دریا و بیابان‌های اطراف مرزها رها می‌شوند. وی ادامه می‌دهد: درشرایطی که صادر‌کننده به دنبال کسب سود اقتصادی از محل صادرات است، سعی می‌کند که بهترین محصول را انتخاب کند، اما وقتی صادرات شرط دریافت یک مجوز دیگر می‌شود، کسب سود دیگر ملاک نیست و مسأله دریافت مجوز است، حالا به هرقیمتی. درحالی ‌که معتقد است؛ افزایش محدودیت‌های تجاری و اداری به افزایش رانت و امضاهای طلایی و فساد منجر می‌شود و همچنین ادامه داد: سخت‌گیری بیشتر در روند صادرات و واردات هیچ‌گاه به نتیجه نرسیده است. به‌عنوان مثال، هرگاه دولت سعی کرده که با افزایش تعرفه واردات محصولی را کاهش دهد، قاچاق رونق یافته و سود قاچاقچیان بیشتر شده است.

خرید و فروش مجوز واردات موز در بازار

او با بیان این‌که افزایش صادرات قابل توجه سیب درختی با توجه به حجم ثابت مصرف و تولید سیب برای کارشناسان تا حدودی غیرمنتظره بود، توضیح می‌دهد: درحال حاضر برخی از صادرکنندگان سیب‌های درجه ٣ و زیر درختی را با قیمت پایینی که دربرخی موارد به کمتر از ٢٠٠تومان هم می‌رسد را خریداری کرده و آنها را صادر می‌کنند تا بتوانند مجوز واردات موز را دریافت کنند. به گفته او، درحال حاضر بازار خریدوفروش مجوز موز هم داغ شده و درآمد کلانی برای  صادرکنندگان صوری داشته است.

ایرانی‌ها سالانه ٤٠٠ هزار تن موز می‌خورند

حسین مهاجران رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار نیز حرف‌های کلانتری را تأیید می‌کند و می‌گوید: نشانه‌های بازار مصرف، افزایش صادرات سیب را تأیید نمی‌کند. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: ایرانی‌ها سالانه ۴۰۰‌هزار تن موز می‌خورند و با توجه به طرح جدید باید ۶۰۰‌هزار تن سیب در ازای آن صادر شود، اما آیا چنین صادراتی تاکنون انجام شده است.

وی ادامه می‌دهد: از آن گذشته، صادرات سیب ایران با توجه به هزینه بالای تمام‌شده اصلا به‌صرفه نیست، زیرا درحال حاضر سیب به قیمت ٢ الی ٢‌هزارو٥٠٠تومان از کشاورز خریداری می‌شود. طبیعی است که اگر قرار باشد این سیب صادر شود، بهای آن به حدود ٥‌هزارتومان افزایش می‌یابد، درحالی ‌که تولیدات دیگر کشورها نصف این قیمت را در بازار دارند.

شایعه‌سازی «صادرات سیب صوری» کار واردکنندگان است

با این وجود عده‌ای دیگر معتقدند؛ صادرات صوری سیب شایعه‌ای بیشتر نیست. محمدعلی طهماسبی معاون امور باغبانی وزارت کشاورزی دراین‌باره به تسنیم گفته است؛ برخی از افراد سودجو و دلال برای این‌که بازار کشور را در دست بگیرند و به ‌راحتی بتوانند از آن بهره‌برداری کنند، این اظهارات را مطرح می‌کنند.

به گفته او، کشاورزان و باغداران کشور تمام زندگی و درآمدشان از محصولات تولیدی است و درصورتی‌ که نتوانیم «طرح بازار در برابر بازار» را ادامه دهیم و در راه آن «سنگ‌اندازی» کنیم، محصولات تولیدکنندگان روی دستشان باقی می‌ماند.او با بیان این‌که شرایط واردات درکشور از صادرات راحت و مهیاتر است، تصریح کرد: وقتی بازار دراختیار دیگران (واردکنندگان موز) قرار می‌گیرد، منطقی است که درمقابل آن باید محصولی را نیز صادر کرد.کاوه زرگران رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران نیز صادرات صوری سیب را بسیار دشوار می‌داند. او به «شهروند» می‌گوید: بعد از انجام صادرات و ثبت آن درسامانه گمرکی و تحویل آن درمقصد مجوز واردات موز به صادر‌کننده داده می‌شود. درچنین شرایطی چگونه می‌تواند فردی با سندسازی اقدام به دریافت مجوز کند.البته او امکان رانت و تخلفات گمرکی در این ماجرا را دور از ذهن نمی‌داند.

گمرک طرح تخفیف ویژه را متوقف کرد

به دنبال این اتفاقات گمرک ایران دربخشنامه‌ای اعلام کرد؛ گمرکات اجرایی تا زمان مشخص‌شدن نتیجه بررسی‌ها درخصوص تخلفات احتمالی صورت گرفته‌، از پذیرش اظهارنامه‌های صادراتی سیب درختی در قبال واردات موز از سه گمرک شلمچه، باشماق و پرویزخان خودداری کنند. بخشنامه گمرک حاکی است، صادرات سیب‌های بی‌کیفیت و عدم تحقق صادرات واقعی سیب ازجمله تخطی‌ها از بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی بوده است. بخشنامه‌ای که با واکنش تند جهاد کشاورزی مواجه شد.

معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی درخصوص توقف صادرات می‌گوید: اگر اشکالی در این طرح وجود دارد، باید مشکل طرح برطرف شود نه این‌که جلوی آن را بگیریم تا تولیدکننده و هموطن باغدار به خفت و خواری بیفتد. درصورتی‌ که تخلفی نیز صورت گرفته باشد، مسئولیت آن با گمرک است.