به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان قانون هدفمندی یارانه ها در زمستان سال 1387 از سوی دولت نهم به مجلس شورای اسلامی ارائه و پس از چالش های فراوان در اواخر آذر ماه سال 1389 کلید خورد؛ این طرح ها یکی از ارکان طرح تحول اقتصادی بود که هدف اصلی آن تغییر راهبرد اعطای یارانه و حذف تدریجی آن ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام است.

فاز اول

طبق این قانون، شانزده قلم کالا و خدمات مشمول حذف یارانه و عرضه به قیمت بین‌المللی شدند و با شروع این فرآیند فرم‌های اطلاعات اقتصادی برای دریافت یارانه نقدی از سوی 68 میلیون و 482 هزار و 758 نفر در قالب حدود 20 میلیون خانوار تکمیل شد و اولین مرحله واریز یارانه نقدی به حساب خانوارها با پرداخت 40 هزار و پانصد تومان به ازای هر نفر در ماه آغاز شد که برای این تعداد خانوار چیزی حدود  4 هزار و هشتصد میلیارد تومان در مجموع هر ماه واریز می شد.

با آغاز هدفمندی یارانه ها در مدت پنج سال یارانه کالاهایی مانند بنزین، گازوئیل، گاز، نفت، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر حذف و این محصولات با قیمت بازارهای منطقه خلیج فارس عرضه شد؛ البته قرار شد در سال 90 از یارانه هایی که از  اقلام فوق حذف شد حدود 60 درصد بصورت نقدی به مردم پرداخت و سایر در آمد های آن صرف امور عمرانی و فرهنگی شود.
گفتنی است طبق آمار رسمی وزارت امور اقتصاد و دارایی فاز اول هدفمندی یارانه ها با شکست روبرو شد و موجب قرار گرفتن خانوارهای بیشتری در طبقه بندی افراد با درآمد زیر خط فقر گردید؛ علت بی اثر شدن این طرح نیز از سوی کارشناسان، اختصاص نیافتن بخش مهمی از منابع هدفمندی یارانه‌ها به بخش تولید عنوان می شود.

همچنین بررسی ها نشان می دهد کاهش مصرف انرژی پس از هدفمندی یارانه‌ها مقطعی بود و الگوی مصرف نادرست مشترکان به عادت قبل بازگشته است.

فاز دوم

مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها از فرودین سال 1393 آغاز شد و طبق گفته سخنگوی دولت  7 میلیون و 500 هزار نفر از دریافت یارانه نقدی در فاز دوم انصراف دادند و حدود 22 میلیون خانواده (70میلیون نفر) در این مرحله یارانه دریافت کردند.

شایان ذکر است طبق گفته مقامات مسئول و کارشناسان اقتصادی ارزش یارانه پرداختی با در نظر گرفتن نرخ تورم و کاهش ارزش پول ملی، از  45 هزار تومان در آذر 1389 به 19 هزار تومان در اردیبهشت 1393 کاهش یافته است.

براساس این گزارش تاکنون 70 مرحله یارانه طبق روال شش سال گذشته یارانه 45 هزار و 500 تومانی را با ازای هر نفر به حساب سرپرستان خانوار واریز شده که ارزش آن برای هر نفر تا کنون به سه میلیون و 150 هزار تومان رسیده است.

رقم پرداختی به هر نفر در هر ماه و یا در کل شش سال ظاهرا ناچیز بوده و در میان تورم سال های اخیر قابل توجه نیست، اما همین مبالغ اندک توانسته تاکنون حدود 42 هزار میلیارد تومان برای دولت هزینه تراشی کند.

با احتساب هفتاد مرحله پرداخت یارانه به هر نفر مبلغی در حدود سه میلیون و 160 هزار تومان اختصاص پیدا کرده که این بدان معنا است که یک خانواده چهار نفره تاکنون حدود 12 میلیون تومان یارانه دریافت کرده است.

در حال حاضر نیز حدود 77 میلیون نفر در هر ماه یارانه نقدی دریافت کرده و با وجود الزام قانون بودجه به حذف یارانه بگیران پردرآمد ، فقط نزدیک به سه میلیون و 800 هزار نفر حذف شده اند.