سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی اولین کسی بود که سال پیش از ابراز تمایل ایران برای ساخت جایگاه‌های پمپ بنزین از سوی دو شرکت بزرگ شل و توتال خبر داد. قرار بود آنها به ایران بیایند و 200 جایگاه پمپ بنزین را احداث کنند. حتی در خبرها آمده بود یکی از زیرمجموعه های وزارت نفت با این دو کمپانی قراردادی به امضا رسانده تا آنها رسما فعالیت‌شان را در ایران شروع کنند.

به گزارش اقتصادنیوز؛ این موضوع البته بلافاصله از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران تکذیب شده چون بر اساس قانون صدور مجوز پمپ بنزین برای شرکت های خارجی در اختیار و انحصار این شرکت است و تا شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی مجوز تاسیس پمپ بنزین‌های زنجیره‌ای را صادر نکند، هیچ شرکتی اعم از داخلی و خارجی حق فعالیت در ایران نخواهند داشت.

امکان سنجی حضور شل و توتال در ایران
فارغ از صحت و سقم این خبر بیایید بررسی کنیم که امکان حضور برندهای بزرگ جهانی در صنعت تهیه و توزیع بنزین و ساخت جایگاه‌ها در ایران تا چه اندازه امکان‌پذیر است و قوانین و مقررات کشور تا چه حد مهیای پذیرش این مهمانان جدید عرصه اقتصاد کشور هستند.

اولین نکته‌ای که بهتر است به آن توجه کنیم انگیزه حضور این شرکت‌ها در ایران است. طبیعتا مهم‌ترین جذابیت برای هر سرمایه گذار در هر نقطه دنیا کسب حداکثر درآمد است اما آیا با توجه به بازار یارانه‌ای بنزین در ایران، برای این دو شرکت صرف می کند در نقاط مختلف کشورمان پمپ بنزینی با برند خود تاسیس کنند و در آن به عرضه بنزین یارانه‌ای بپردازند؟

به فرض دولت اجازه دهد که این دو کمپانی یا هر برند دیگری وارد ایران شوند و پمپ بنزین های زنجیره‌ای تاسیس کنند اما آیا این شرکت ها که معمولا با کیفیت ترین و البته گران‌ترین بنزین های دنیا را تولید و عرضه می کنند می‌توانند برای محصولات خود در ایران مشتری پیدا کنند؟

بر اساس برآوردهای صورت گرفته قیمت هر لیتر بنزینی که شل یا توتال هم اکنون در دنیا عرضه می کند حدود 5 هزار تومان به ازای هر لیتر است. آیا ایرانیانی که هم اکنون به بنزین هزار تومانی عادت کرده‌اند حاضرند از بنزین یارانه‌ای دولت چشم بپوشند و در جایگاه های اختصاصی شل و توتال بک خود را حداقل با پنج برابر هزینه پر کنند؟

این امکان وقتی برای برندهای بزرگ فراهم خواهد شد که قیمت انرژی در ایران واقعی شود که با توجه به حساسیت دولت‌ها و شرایط اقتصاد سیاسی و اجتماعی مرتبط با این موضوع بعید است به این زودی اقتصاد ایران تصمیم به آزادسازی قیمت حامل های انرژی بگیرد و در این راستا گام بردارد.

حضور برندهایی نظیر شل و توتال فقط در حد صدور یک مجوز از سوی دولت ایران نیست و لازم است تا تغییراتی جدی در ساختار اقتصاد ایران و نحوه سیاستگذاری‌ها صورت گیرد.

واکنش رئیس انجمن جایگاه داران بنزین
این موضوع را با رئیس انجمن جایگاه‌داران بنزین کشور در میان گذاشتیم و به بررسی حضور برندهای بزرگ عرضه بنزین در کشور پرداختیم. بیژن حاج‌محمدرضا می گوید: شل و توتال دو برند معتبر و بزرگ جهانی در عرصه تهیه و توزیع بنزین در ایران هستند و به هیچ وجه راضی نخواهند شد که محصول خود را به قیمت پایین‌تر از قیمت‌های جهانی در ایران عرضه کنند.

او می‌افزاید: شاید در این میان شرکت‌های غربی و اسپانیایی با توجه به کیفیت بنزینی که دارند حاضر باشند با قیمت کمتری این فرآورده نفتی را در ایران عرضه کنند اما قادر نخواهند بود در برابر بنزین یارانه‌ای ایران به رقابت بپردازند.

او نتیجه می‌گیرد: با توجه به رقابتی نبودن بازار بنزین در ایران و اشباع جایگاه‌های عرضه بنزین در کشورمان بعید به نظر می‌رسد کمپانی‌های بزرگ انگیزه‌ای داشته باشند در این عرصه به سرمایه‌گذاری بپردازند و در خوشبینانه‌ترین حالت امکان دارد در پروژه های بزرگ نفتی با دولت ایران به همکاری بپردازند.

رئیس انجمن جایگاه‌داران بنزین می افزاید: پس از آنکه خبر موافقت ایران برای ایجاد دویست پمپ بنزین شل و توتال منتشر شد، نماینده منطقه‌ای یکی از این شرکت ها با بنده تماس گرفت و به شدت این موضوع را تکذیب کرد. او گفت که به هیچ وجه قصد سرمایه‌گذاری در ایجاد جایگاه‌های بنزین در ایران را نداریم اما می‌خواهیم در پروژه‌های بزرگ‌تر نفتی و گازی ایران همکاری داشته باشیم.

حاج‌محمدرضا می گوید: سرمایه گذاری در ایجاد جایگاه بنزین بسیار سنگین است و شرکتی که اقدام به چنین سرمایه‌گذاری سنگینی می‌کند حاضر نیست محصول خود را با قیمت های یارانه‌ای به فروش برساند.

واکنش رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران
اما به فرض به صرفه بودن این کار آیا سیاستگذاران اقتصادی کشور حاضر خواهند بود پای کمپانی های بزرگ تهیه و توزیع بنزین به ایران باز شود؟ به نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش منفی باشد چون آنگونه که علی شمس‌اردکانی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران می‌گوید: دولت‌ها در ایران به هیچ وجه راضی نخواهند شد تا بنزین را با قیمت واقعی روانه بازار کنند. نمونه آن طرح شکست خورده هدفمندی یارانه‌هاست که قرار بود قیمت انواع انرژی در ایران واقعی شود اما چون درست اجرا نشد فقط بار مالی سنگینی به نام یارانه نقدی بر روی دوش دولت گذاشت تا سالانه بیش از 40 هزار میلیارد تومان صرف پرداخت یارانه به 70 میلیون ایرانی شود.

او می‌افزاید: قوانین و مقررات و همچنن فرهنگ مصرفی کشور ما به گونه‌ای است که نمی‌توان به حضور چنین شرکت‌هایی در ایران فکر کرد و برای آمدن آنان به کشورمان نقشه کشید چون عزم دولتمردان ما بر این است که انرژی ارزان را کماکان در اختیار مردم قرار دهند و فرهنگ مصرف آنان به گونه‌ای تنظیم شود که در برابر پرداخت قیمت واقعی انرژی مقاومت به خرج دهند.