اگرچه موضوع ارزهای دیجیتالی بیش‌تر از یک سال است که در ایران و پیش از آن هم در سایر کشورها مورد مناقشه قرار داشتند، اما اخیراً با توجه به ورود برخی از مردم به این حوزه، برای استخراج بیت‌کوین با استفاده از برق‌های صنعتی و کشاورزی که تعرفه پایین‌تری دارند، بیش از پیش به آن‌ها پرداخته می‌شود و البته به نظر می‌رسد هنوز در کشور ما تصمیم قاطعی درباره‌ی نحوه‌ی برخورد با استخراج‌کنندگان و استفاده از این ارز دیجیتال گرفته نشده است. ارز دیجیتال یا Cryptocurrency یک فرم از پول الکترونیکی است که از یک فناوری غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که به کاربران امکان پرداخت امن و ذخیره پول را بدون نیاز به ثبت‌نام یا استفاده از بانک‌ها و سازمان‌های واسطه می‌دهند. سال گذشته و زمانی که صحبت از ارزهای دیجیتال در کشور ما هم داغ شد، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از پیاده‌سازی آزمایشی نخستین ارز دیجیتالی کشور توسط پست‌بانک و عرضه به نظام بانکی برای تأیید خبر داد. آذری‌جهرمی ارزهای دیجیتال را یکی از تحولات دنیای امروز دانست و با بیان این‌که رویکرد انفعالی در خصوص فناوری و انتظار دستگاه‌ها از یکدیگر باعث عقب‌ماندگی و در نهایت انفعال حاکمیت خواهد شد، اظهار کرد: با استفاده از ظرفیت‌های موجود ارتباطات و فناوری اطلاعات در عرصه بانکداری و نظام مالی کشور و نیز ظرفیت بالای جوانان کشور، مقرر شد پست‌بانک ایران با اعلام فراخوان و شناسایی نخبگان کشور در این عرصه، اولین ارز دیجیتال طراحی‌شده را به صورت آزمایشی پیاده‌سازی و این مدل را برای بررسی و تأیید به نظام بانکی کشور عرضه کند.

فعالیت ارزهای دیجیتال در ایران مفید است

هرچند وزیر ارتباطات همان زمان اعلام کرده بود: «اگر ارزهای دیجیتال خارجی در ایران فعالیت کنند و بتوانیم در برخی معاملات خرد از آن‌ها استفاده کنیم، مفید خواهد بود. با این حال سیاست بانک مرکزی این است که فعلاً بیت‌کوین، اتریوم و سایر ارزها را به رسمیت نمی‌شناسد.» با وجود این، علی‌رغم گذشت نزدیک به یک سال از زمانی که طرح ارز دیجیتال بومی به میان آمده، خبر خاصی از راه‌اندازی این محصول تکنولوژی نشده است. در این راستا، عماد ایرانی - کارشناس حوزه بانکداری الکترونیک- با بیان اینکه رمزارز بومی فارغ از این‌که چه ماهیتی داشته باشد، عبارت غلطی است، گفت: ارز یعنی واحد پولی خارجی، بنابراین وقتی کلمه‌ی بومی به آن اضافه شود، عبارت را دچار اشتباه می‌کند، زیرا ارز داخلی نمی‌شود. اما این‌که بخواهند پول ریال را به صورت توکن‌هایی (سخت‌افزاری کوچک است که برای ورود کاربر یک سرویس رایانه‌ای به سامانه به‌کار می‌رود) تولید کرده و در اختیار مردم قرار دهند که معامله روزانه انجام دهند، ذاتاً کار بدی نیست. مثل این‌که در کیف پول نرم‌افزاری موبایل، ۱۰۰ هزار واحد ریالی باشد که بتوان از آن استفاده کرد. وی ادامه داد: با وجود این، این موضوع جذابیتی ندارد که فردی بخواهد با کیف پول ریالی کار کند. نکته دیگر این‌که سیستم پرداخت الکترونیکی در ایران بسیار پیشرفته است. شرکت ویزا می‌گوید ۲۵ میلیون دستگاه پوز در دنیا دارد و در حالی که ما در کشور خودمان نزدیک هشت میلیون پوز داریم، یعنی پرداخت الکترونیک در کشور ما در سال‌های گذشته به شکل کارتی، موبایلی، اینترنتی، کارت به کارت و حساب به حساب و راه‌های دیگر آنقدر بالغ شده که اگر شما بخواهید به فردی پول دهید به راحتی این کار را انجام دهید.

چه اصراری به بومی‌سازی داریم؟

این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیک با بیان اینکه جنبه فناورانه پول مجازی بومی آنقدر جذاب نیست که خدمت نوینی باشد، افزود: نکته دیگر اینکه ۹۰ درصد افرادی که در حال حاضر جذب بیت‌کوین شدند، مشکل تجارت خارجی نداشتند که به واسطه آن انتقال وجه خارجی دهند، بلکه بیت‌کوین را به عنوان عامل سرمایه‌گذاری خریدند که پولشان بی‌ارزش نشود و ریال‌هایشان از بین نرود و با توجه به این‌که بیت‌کوین بر مبنای دلار است، خریدند که اگر دلار رشد کرد برایشان سودآور باشد. ایرانی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر ما توکنی در اختیار مردم قرار دهیم که هر توکن معادل یک ریال است، نه پایین و نه بالا می‌رود و دیگر ارزی نیست، بلکه همان پول ریالی به صورت الکترونیکی است که جذابیت فناوری و سرمایه‌گذاری ندارد؛ بنابراین پول مجازی داخلی پایه ریال بر بستر بلاک‌چین به خاطر سهولت انتقال بین مردم، نه جایگاهی از نظر فناوری دارد و نه جایگاهی از نظر ارزش سرمایه‌گذاری دارد و از آن استقبال نمی‌شود. در شرایطی که کاربران به سراغ استخراج بیت‌کوین رفتند تا به واسطه‌ی آن بتوانند درآمد دلاری خود را افزایش دهند و البته تصمیم‌گیری‌های منفعلانه و تأخیر در مقررات‌گذاری، همچنان متقاضیان ورود به این حوزه را در بلاتکلیفی نگه داشته است، مشخص نیست اصرار به راه‌اندازی نمونه‌ی بومی از پول دیجیتالی که در یک سال گذشته خبری از آن نشده و از طرفی میزان استقبال از آن در ابهام است، چه تأثیری در فضای ورود به حوزه بلاک‌چین دارد.