شام وعده ی غذایی است که متخصصان تغذیه خوردن زیاد آن را توصیه نمی کنند، ولی بسیاری از افراد همیشه در خوردن شام زیاده روی می کنند؛ اما برخی دیگر نیز دوست دارند با حذف وعده ی شام وزن خود را کم کنند. پرسش اینجاست که آیا خوردن میوه می تواند جای وعده ی شام را بگیرد؟

دوست پدرم همیشه می گوید همه میوه ها و سبزی ها خوب هستند و تا می توانیم باید از این نعمت های خدا استفاده کنیم… .

او هر وقت گرسنه می شود، میوه می خورد، اهل خوردن شام نیست و ترجیح می دهد به جای یک بشقاب برنج و خورش، یک ظرف پر میوه بخورد. حتما شما هم کسانی را می شناسید که دوست دارند وزن کم کنند و برای لاغر شدن رژیم میوه و سبزی می گیرند مثلا صبح به جای صبحانه، میوه می خورند یا شب وعده شام را حذف می کنند و به جای آن یک بشقاب میوه میل می کنند اما برخلاف باور عموم، میوه ها هم چاق کننده اند و مصرف بیش از حد آنها مضر است. با دکتر احمد ساعدی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره گفت وگو کرده ایم.

میوه ها و سبزی ها با هم تفاوت دارند یا از نظر خصوصیات تغذیه ای دقیقا مانند هم هستند؟

موادمغذی یکسانی دارند اما کاملا مشابه هم نیستند. به همین دلیل مصرف ۳ واحد یا حتی بیشتر سبزی در روز توصیه می شود اما میزان مصرف میوه باید حدود ۲ واحد در روز باشد. میوه ها و سبزی ها حاوی فیبر و آب هستند و تفاوت آنها در میزان قندشان است. سبزی ها قند بسیار پایینی دارند درحالی که قند میوه ها قند ساده است، نه پیچیده.
پس میوه و سبزی ها هم کالری دارند.

بله، میوه ها و سبزی ها انرژی دارند. البته کالری سبزی ها نصف میوه هاست. مثلا یک واحد میوه (مانند یک سیب کوچک) حدود ۵۰ کیلوکالری انرژی دارد درحالی که انرژی یک گوجه فرنگی متوسط ۲۰ تا ۲۵ کیلوکالری است.

کالری میوه ها در مقایسه با سایر موادغذایی خیلی بالا نیست. پس چرا برای مصرف میوه هم محدودیت هایی وجود دارد.

به دلیل قندهای ساده ای که دارند. مثلا اگر کسی بیش از اندازه سیب، گلابی یا موز بخورد، گلوکز و فروکتوز موجود در آنها در طولانی مدت ترشح به موقع انسولین را مختل می کند و مقاومت بدن را به انسولین افزایش می دهد بنابراین ممکن است باعث ابتلا به چاقی یا بیماری دیابت شود.

اما بسیاری از افراد برای کم کردن وزن به جای شام، میوه می خورند. آیا این کار می تواند باعث بروز مشکل شود؟

انجام این کار هفته ای یکی، دو بار اشکالی ندارد اما نباید هر شب شام را حذف و به جای آن میوه مصرف کرد زیرا قند ساده میوه ها باعث بالارفتن قندخون و افزایش غلظت انسولین و بعد از آن پایین آمدن قندخون و گرسنگی بیشتر می شود. ضمنا کسانی که به جای شام میوه می خورند، ممکن است یکی، دو ساعت بعد تصمیمشان عوض شود و به دلیل گرسنگی، شام مفصل تری بخورند.

چه ساعت هایی در روز بهترین زمان مصرف میوه است؟

نکته مهم این است که با توجه به انرژی دریافتی ، ۲ تا ۳ واحد میوه در روز دریافت کنیم. بهتر است صرف این ۳ واحد میوه در ساعت های روز تقسیم شود یعنی هر ۳ واحد در یک وعده خورده نشود تا قند ساده موجود در آنها در طولانی مدت مشکلی به وجود نیاورد.

احتمالا مبتلایان به دیابت باید در خوردن میوه ها بیشتر از دیگران، محتاط باشند. بله، مبتلایان به دیابت باید میوه های خیلی شیرین را به اندازه مصرف کنند. میوه هایی مثل آلبالو و گیلاس خیلی قندخون را بالا نمی برند، توت فرنگی و کیوی تا حدی قندخون را بالا می برند اما سیب، گلابی، پرتقال، نارنگی، موز، هندوانه، طالبی و خربزه، آبدار و شیرین تر هستند. هر چه یک میوه آبدارتر و شیرین تر باشد، اندیس گلایسمی آن بالاتر است چون وجود آب باعث جذب بیشتر قند می شود. بعد از آنکه اندیس گلایسمی محاسبه شد، به فرد مبتلا به دیابت گفته می شود می تواند چه نوع میوه هایی استفاده کند. مثلا این بیماران می توانند بیشتر خیار، گیلاس و آلبالو بخورند و میوه هایی مثل سیب سبز و گلابی نه چندان رسیده یا لیمو و گریپ فروت را در حد متوسط میل کنند اما میوه هایی مثل هندوانه که شاخص گلایسمی بالا دارد، باید در حد اعتدال مصرف شود.

دلیل بالا بودن کالری میوه ها فقط قند ساده آنهاست؟

بله، اغلب میوه ها، چربی و پروتئین ندارند و معمولا میوه هایی که قند بیشتری دارند، پرکالری ترند.

چه کسانی می توانند میوه بیشتری مصرف کنند و چه کسانی باید کمتر میوه بخورند؟

مقدار مصرف میوه در روز، به میزان انرژی مورد نیاز روزانه هر فرد بستگی دارد. برای یک آقای درشت اندام ۳ تا ۴ واحد میوه در روز توصیه می شود اما برای یک خانم ریزنقش شاید ۲ واحد کافی باشد. البته نمی توان گفت هر فردی به چه میزان میوه نیاز دارد. افرادی که مبتلا به دیابت هستند، باید در مصرف میوه های شیرین، آن هم در یک وعده دقت کنند.
چند میوه کم کالری و پرکالری نام می برید؟
دکتر سلام