سقوط آزاد تولید خودرو طبق آمار اعلامی، ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو به‌عنوان سه خودروساز بزرگ کشور در مجموع ۶۲۸ هزار و ۵۶۸ دستگاه انواع محصول سواری را تا پایان آذر امسال تولید کرده‌اند تا نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته، کاهشی ۵/ ۳۳ درصدی را تجربه کنند. همچنین بررسی آمار ماهانه خودروسازان نیز نشان می‌دهد تیراژ محصولات سواری آنها در آذر و نسبت به آبان، ۴۷ درصد کاهش یافته است. آمار تولید خودروسازان بزرگ در آذر امسال به ۵۷ هزار و ۶۴۷ دستگاه رسیده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته، حدود ۷۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد. در بین خودروسازان بزرگ کشور، ایران‌خودرو به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز داخلی، با تولید ۳۲۷ هزار و ۷۹۲ دستگاه انواع خودروی سواری در ۹ ماه امسال، کاهش تیراژی ۳۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است. سایپا نیز که ۱۹۲ هزار و ۸۰۳ دستگاه محصول سواری را در ۹ ماه امسال تولید کرده، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۵/ ۲۶ درصد کاهش تیراژ را تجربه کرده است. همچنین از پارس‌خودرو نیز خبر می‌رسد این شرکت با تولید ۱۰۷ هزار و ۹۷۳ دستگاه انواع خودرو‌های سواری تا پایان آذر امسال، ۳۷ درصد کاهش تولید را نسبت به ۹ ماه سال گذشته به خود می‌بیند. در باب اینکه چرا خودروسازی در دام افت تیراژ افتاده، به تفصیل صحبت شده است، چه آنکه تحریم‌ها و مجموعه مشکلات اقتصادی داخلی دلایل اصلی این ماجرا به شمار می‌روند. تحریم‌ها سبب مختل شدن روند تامین قطعات از خارج شده‌اند و مشکلات اقتصادی نیز نقدینگی زنجیره خودروسازی را تحت‌تاثیر قرار داده و در نتیجه، تامین قطعات داخلی نیز روال طبیعی خود را طی نمی‌کند. اگر فرض بگیریم خودروسازان تولید را با همین فرمان فعلی ادامه دهند، بعید به‌نظر می‌رسد تیراژ محصولات سواری آنها تا پایان سال حتی به مرز یک میلیون دستگاه نیز برسد. این موضوع تبعات منفی زیادی به‌دنبال دارد، به‌خصوص افزایشی شدن قیمت‌ها و همچنین تعدیل نیرو در واحدهای قطعه‌سازی و شاید خودروسازی. هرچند خودروسازان تجربه تحریم را پیش‌تر در سال‌های ۹۱ و ۹۲ از سر گذرانده‌اند، با این حال شدت تحریم‌های جدید بالاتر بوده و حتی به محصولات چینی نیز سرایت کرده است. گفته می‌شود برخی خودروسازان چینی (چه در بخش نیمه دولتی و چه در بخش خصوصی خودروسازی کشور) اعلام کرده‌اند با توجه به تحریم‌های فعلی، دیگر امکان ادامه همکاری با ایران را ندارند. مشکل اصلی آنها در این مورد، بسته شدن معابر نقل و انتقال پول است، چه آنکه حتی بانک‌های چینی نیز اعلام قطع همکاری کرده‌اند.اگرچه برخی بر این باورند که با خودکفایی می‌توان چراغ صنعت خودرو را در شرایط تحریم روشن نگه داشت، با این حال ازآنجاکه روند تامین مواد اولیه و قطعات خارجی به جد مختل شده، بعید است شعله تولید خیلی دوام بیاورد. به‌نظر می‌رسد تا اتفاق سیاسی مهم دیگری مانند برجام رخ ندهد و تحریم‌ها لغو یا کم اثر نشوند، هوای خودروسازی نیز همچنان ابری خواهد ماند و شاید تولید ساده‌ترین و داخلی‌ترین خودروها هم در مسیر توقف قرار گیرد.

افت‌و‌خیز تولید

نگاهی به جزئیات آمار تولید محصولات سواری در ۹ ماه امسال نشان می‌دهد غول‌های جاده مخصوص چه افت‌و‌خیزی در این بازه زمانی داشته‌اند. طبق آمار اعلامی، ایران‌خودرویی‌ها باز هم در تولید بیشتر محصولات خود با کاهش تیراژ مواجه شده‌اند. آمار منتشره ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در بین محصولات ایران‌خودرو، پژو ۲۰۶ تیراژی ۹۲ هزار و ۸۴۱ دستگاهی را تا پایان آذر امسال از خود به جا گذاشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸/ ۲۷ درصد کاهش را تجربه کرده است. در آمار مربوطه، تولید ۱۳ هزار و ۵۳۶ دستگاه پژو ۲۰۶ اتومات نیز به ثبت رسیده که البته منظور از آن، پژو ۲۰۶ پلاس یا همان پژو ۲۰۷‌آی است. تولید این محصول طی ۹ ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۱درصد بالا رفته است. در بین دیگر محصولات پژویی ایران‌خودرو، پژو ۴۰۵ با کاهش تولید در هفت ماه امسال مواجه شده است. بر این اساس، ۴۰۵ با تیراژی ۵۸ هزار و ۷۲ دستگاهی، ۷/ ۴۶ درصد کاهش تولید را به خود می‌بیند. در کنار ۴۰۵، دیگر محصول پژویی ایران‌خودرو به نام پارس نیز در ۹ ماه امسال کاهش تولید داشته و تیراژ آن، ۳۵ درصد پایین آمده است. ایران خودرویی‌ها تا پایان آذر امسال ۵۸ هزار و ۴۱۸ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده‌اند. از پارس که بگذریم، آبی‌های جاده مخصوص در تولید سمند هم با کاهش تولید مواجه شده‌اند. بنابر آمار منتشره، این شرکت طی ۹ ماه امسال، ۴۲ هزار و ۷۵۱ دستگاه سمند را به تولید رسانده‌ و این آمار سبب کاهش ۳/ ۴۲ درصدی تیراژ این محصول نسبت به مدت مشابه سال گذشته شده است. در حال‌حاضر سمند تنها در سایت‌های مرکزی و مازندران ایران‌خودرو تولید می‌شود، هرچند تیراژ در سایت مرکزی طی ۹ ماه امسال، فقط ۲۴۳ دستگاه بوده است. اما آن‌طور که آمار تولید منتشره روایت می‌کند، ایران‌خودرو همچنان روندی صعودی را در تولید دنا دارد. طبق آمار منتشره، در ۹ ماه امسال، ۲۸ هزار و ۹۴۲ دستگاه دنا (شامل مدل معمولی و پلاس) در ایران خودرو تولید شده که افزایش ۵/ ۷ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته در پی داشته است. این در حالی است که دیگر محصول ایران‌خودرو یعنی رانا، کماکان با افت تولید همراه بوده و تیراژ آن تا پایان آذر امسال، ۴/ ۴۹ درصد نزول را نشان می‌دهد. بنابر آمار منتشره، ایران‌خودرویی‌ها در ۹ ماه امسال دو هزار و ۷۸۶ دستگاه رانا به تولید رسانده‌اند. نگاهی هم بیندازیم به محصولات مونتاژی ایران‌خودرو، محصولاتی که با وجود تحریم‌ها، سرنوشت‌شان برای ادامه تولید طی ماه‌های آتی مشخص نیست. آن‌طور که آمار می‌گوید، آبی‌های جاده مخصوص تا پایان آذر امسال دو هزار و ۴۹۵ دستگاه سوزوکی گرند ویتارا مونتاژ کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد شاسی‌بلند مونتاژی و ژاپنی ایران‌خودرو در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته، ۷/ ۳۷ درصد کاهش تولید داشته است. ایران‌خودرو همچنین توانسته ۱۰ هزار و ۹۴۹ دستگاه هایما را تا پایان آذر امسال مونتاژ کند و بنابراین تیراژ این شاسی‌بلند چینی، ۷/ ۳۰ درصد نسبت به ۹ ماه سال گذشته افزایش داشته است. این در شرایطی است که دیگر محصول چینی ایران‌خودرو به نام دانگ‌فنگ، کاهش تولید را در بازه زمانی تحت‌بررسی به خود می‌بیند. دانگ‌فنگ آماری ۱۵ هزار و ۹۷۵ دستگاهی را در ۹ ماه امسال از خود به‌ جا گذاشته و بر این اساس، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱/ ۲۶ درصد کاهش تولید را تجربه کرده است. سری هم به پژو ۲۰۰۸ بزنیم، خودرویی که فعلا در مدار رشد تولید قرار دارد و اتفاقا در آذر و با وجود افت تیراژ بیشتر خودروها، روندی صعودی داشته است. بنابر آمار اعلامی، ایران خودرویی‌ها طی ۹ ماه امسال پنج هزار و ۴۹۲ دستگاه پژو ۲۰۰۸ را به تولید رسانده‌اند. با این حساب، تولید این خودرو نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدودا ۵/ ۶ برابر شده است. مشخص نیست تولید ۲۰۰۸ در آینده ادامه پیدا کند یا متوقف شود، زیرا پژویی‌ها تحت‌تاثیر تحریم‌های آمریکا از ایران رفته‌اند.

پراید از تیبا پیش افتاد به سایپا

برویم و ببینیم این شرکت چه آماری در تولید محصولات خود طی ۹ ماه امسال به‌جا گذاشته است. طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، سایپایی‌ها در تولید سراتو که محصولی مونتاژی و تحت‌لیسانس کیاموتورز کره است، با کاهش تولید مواجه شده‌اند. بر این اساس تا پایان آذر امسال ۱۲ هزار و ۲۶۸ دستگاه سراتو مونتاژ شده که در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته، ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.در بین دیگر محصولات سایپا، تیبا دوباره از پراید عقب افتاد تا به دومین خودرو پرتیراژ داخلی تبدیل شود. این محصول ۱۰۶ هزار و ۵۴۴ دستگاه تیراژ در ۹ ماه امسال داشته و در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته، ۲/ ۱۵ درصد کاهش را تجربه کرده است. براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت تولید پراید نیز در ۹ ماه امسال نزول کرده و سایپایی‌ها تنها ۱۰۷ هزار و ۴۹۴ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده‌اند. این رقم نشان می‌دهد تولید پراید نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۵/ ۳۳ درصد کاهش پیدا کرده است. از تیبا و پراید بگذریم و نگاهی هم به محصولات مونتاژی چینی سایپا بیندازیم. طبق آمار اعلامی از سوی وزارت صنعت، پارس‌خودرو به‌عنوان زیرمجموعه سایپا، توانسته ۲۹ هزار و ۹۷۲ دستگاه برلیانس را طی ۹ ماه امسال مونتاژ کند. با توجه به این آمار، برلیانس در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۹/ ۴ افزایش تیراژ را تجربه کرده است. شنیده می‌شود ادامه همکاری سایپا و برلیانس تحت‌تاثیر تحریم‌ها به مشکل خورده و این احتمال وجود دارد که خودروساز چینی، ایران را ترک کند. سایپایی‌ها اما دو محصول چینی دیگر را نیز به مونتاژ می‌رسانند که در این بین، چانگان تیراژی هشت هزار و ۸۴۱ دستگاهی را طی ۹ ماه امسال از خود به‌جا گذاشته است. بر این اساس، این خودروی مونتاژی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایش ۱۱ درصدی را به خود می‌بیند. چانگان هفته گذشته افزایش قیمتی ۵۲ میلیون تومانی را از سوی سایپا تجربه کرد و تبدیل به محصولی ۱۲۷ میلیون تومانی شد. دیگر محصول چینی سایپا، آریو نام دارد که آمار اعلامی از مونتاژ پنج هزار و ۹۱ دستگاهی آن حکایت می‌کند. با توجه به تیراژ اعلامی، آریو نسبت به ۹ ماه سال گذشته ۸/ ۲۰ درصد کاهش تولید را به خود می‌بیند. طبق آمار اعلامی اما سایپا در بازه زمانی تحت بررسی فقط هشت دستگاه رهام را تولید کرده است. رهام محصول جدید سایپا به شمار می‌رود که اوایل امسال در یکی از نمایشگاه‌های داخلی رونمایی شد.

پله‌پله تا حذف رنو

نگاهی هم به اوضاع تولید خانواده ال-۹۰ تا پایان آذر امسال بیندازیم تا مشخص شود این محصول رنو چه افت‌ و‌خیزی را طی بازه زمانی موردنظر تجربه کرده است. آن‌طور که آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید، در مجموع تیراژ خانواده تندر۹۰ (شامل تندر معمولی، پارس‌تندر، تندر اتومات و ساندرو) طی ۹ ماه امسال به ۳۹ هزار و ۶۲۹ دستگاه رسیده است. با این حساب، تیراژ این خانواده نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۶ درصد کاهش را به خود می‌بیند. اگر آمار تولید خانواده تندر‌۹۰ را به‌صورت جداگانه بررسی کنیم، مشخص می‌شود هر دو شرکت ایران‌خودرو و پارس‌خودرو با کاهش تولید این محصول مواجه شده‌اند. بر این اساس، ایران‌خودرویی‌ها با توجه به تیراژ ۹ هزار و ۷۱ دستگاهی خود تا پایان آذر، با افتی ۲/ ۷۵ درصدی مواجه شده‌اند. این خودروساز، تندر۹۰ را در مدل‌های معمولی و اتومات به تولید می‌رساند. با توجه به آمار، ایران‌خودرو در آذر امسال ۳۷۴ دستگاه تندر‌۹۰ تولید کرده است. در پارس‌خودرو نیز آمار‌ها خبر از کاهش تیراژ خانواده تندر۹۰ می‌دهند. طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، ۳۰ هزار و ۵۵۸ دستگاه انواع تندر۹۰ و ساندرو در این شرکت به تولید رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۶/ ۶۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد. در این بین، پارس‌خودرویی‌ها تیراژ ساندرو (یکی از اعضای خانواده تندر۹۰) را در ۹ ماه امسال به ۱۵ هزار و ۹۰۱ دستگاه رسانده‌اند که این آمار از کاهش تولید ۵۹ درصدی این خودرو حکایت دارد. در بین دیگر محصولات، پارس‌تندر تیراژی هفت هزار و ۴۸۲ دستگاهی را طی ۹ ماه امسال به ثبت رسانده که این آمار از کاهش تولید حدودا ۱/ ۵۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. تندر معمولی هم با تیراژی هفت هزار و ۱۷۵ دستگاهی در ۹ ماه امسال، ۷/ ۶۸ درصد کاهش تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است. پارس‌خودرویی‌ها در آذر امسال فقط ۱۲ دستگاه تندر-۹۰ را به تولید رسانده‌اند.

دنیای اقتصاد