اقتصاد هنوز در ريكاوري است. اين موضوع را از وضعيت پيشاني اقتصاد مي‌توان فهميد. بازار سرمايه پس از درجا زدن‌هاي پياپي بعد از رونق اندك برجامي، روز گذشته ١٠٢٦ واحد سقوط كرد. اين سقوط كانال ٧٤ هزار و ٨٥٠ واحدي را رقم زد. كانالي كه حتي پيش از لغو تحريم‌ها نيز بالاي ٢٦ هزار واحد بود. در سه سال گذشته وضعيت آنقدر بد بود كه نتوان درمان را آغاز كرد لذا تنها با مُسكن‌هاي ضدتورمي، جلوي وخيم‌تر شدن اوضاع گرفته شد. حال بد اقتصاد را در گزارش‌هاي مقامات عاليرتبه كشور مي‌توان ديد.

گزارش مفصل طيب‌نيا، وزير اقتصاد به مجلس دهم اگرچه بيشتر به دنبال مقصريابي است و از اقتصادي كه تحويل گرفته و وضع وخيم آن صحبت مي‌كرد اما در خلال سطرهاي آن مي‌شد شرايط بد اقتصاد را همچنان ملاحظه كرد. اين وضعيت‌ را البته در گزارش نعمت‌زاده، وزير صنعت با صراحت بيشتري مي‌شد ديد. او در گزارش خود تاكيد كرد: «در رونق اقتصادي به‌شدت مشكل داريم كه مي‌توان آن را در بين جوانان، فعالان اقتصادي و جامعه مشاهده كرد. » وقتي اين گفته‌ها را كنار ابلاغيه‌ها و بخشنامه‌هاي بانك مركزي براي بسيج اعتبارات به سمت بنگاه‌هاي توليدي مي‌گذاريم؛ درك شرايط اقتصاد كه ديروز در تابلوهاي بازار سرمايه هم خودنمايي كرد، چندان دشوار نخواهد بود.
وضعيت نابسامان اقتصادي كه تنها تورم قيمت‌ها در آن كنترل شده، مسبب ركود و ريزش‌ها در بازار سهام هم شده است. به‌طوري‌كه كارشناسان معتقدند: در شرايط كنوني معاملات بازار سرمايه و حركت شاخص بورس براساس واقعيت‌هاي اقتصادي كشور است. هرچند در زمستان گذشته در مقاطعي رشد شاخص‌ها اتفاق افتاد اما با كاهش هيجان‌هاي ناشي از انتشار خبر رسيدن به توافق هسته‌اي و نيز اجرايي شدن برجام، در حال حاضر سرعت رشد شاخص و قيمت‌ها در بورس كاهش يافته است و در شرايط كنوني معامله گران بازار به دنبال خبر تازه به عنوان بهانه‌اي براي بازگشت دوباره نقدينگي به معاملات هستند.

ابهامات اقتصادي عامل سقوط شاخص‌ها

از سوي ديگر با توجه به اينكه خبر تازه‌اي در خصوص اجراي برجام و رفع تحريم‌ها شنيده نمي‌شود به‌نظر مي‌رسد ريسك‌هاي سيستماتيك و غيرسيستماتيك دوباره بر بازار سرمايه حاكم شده و اين موضوع جذب سرمايه‌هاي جديد شده و رونق بورس را تحت تاثير خود قرار داده است. تحليلگران مي‌گويند: تا ريسك‌هاي اقتصاد كشور از بين نرود نبايد منتظر رونق بورس و تحول‌اقتصادي در كشور بود و با امضاي چند تفاهمنامه اقتصادي اتفاقي در حوزه اقتصاد رخ نخواهد داد.
در اين باره علي‌رضا باغاني، كارشناس بازار سرمايه  گفت: بورس بعد از رشد هيجاني زمستان سال گذشته، كه ناشي از انتخابات و امضاي برجام بود، از اواسط اسفندماه به سمت كاهش حركت كرد. هر چند برخي كارشناسان تصور مي‌كردند امسال، سال رويايي براي بازار سهام باشد اما مشكلات اقتصادي در ايران سبب شد تا شاخص سهام كاهش پيدا كند.
او ادامه داد: بازار سهام به وضعيتي رسيده كه نياز به كف‌سازي مجدد دارد و همين امر نيز در كاهش شاخص سهام هم تاثيرگذار بوده، هرچند نمي‌توان ادعا كرد كه اين اصلاح شاخص روا و به حق است اما وقتي سياست‌هاي اقتصادي مشخص نيست، نمي‌توان توقع داشت سرمايه‌گذاران چشم بسته اقدام به سرمايه‌گذاري كنند.
اين كارشناس بورس با اشاره به مشخص نبودن وضعيت صنعت در ايران تاكيد كرد: هنوز وضعيت خودروسازي‌ها مشخص نيست، توليد و فروش شركت‌ها بهبود نداشته، نرخ سود بانكي رعايت نمي‌شود و مساله نرخ خوراك پتروشيمي‌ها مورد مناقشه قرار دارد. درنتيجه بازار بي‌افق است و اين وضعيت نمي‌تواند به بهبود پايدار اوضاع كمك كند.
به گفته او در بازار سرمايه ايراني، شركت‌هايي وجود دارند كه به آنها ليدر اطلاق مي‌شود و روند حركتي آنها بر جهت‌گيري بازار تاثير مي‌گذارد. خودروسازي‌ها به ويژه سايپا و ايران خودرو ليدرهاي بازار سرمايه در ايران بودند و ركود در خودروسازي خود تاثير شگرفي بر بازار سهام مي‌گذارد.
باغاني تاكيد كرد: از سوي ديگر به لحاظ سنتي، ماه رمضان موجب كاهش خريد و فروش در بازار مي‌شود اما ابهامات بازار عامل اصلي كاهش شاخص سهام است. درواقع بايد اقتصاد ايران ابهامات كمتري داشته باشد تا روند بازار به طبيعت خود بازگردد.
او در پاسخ به سوالي مبني براينكه آيا رشد زمستان گذشته ناشي از حباب بود، توضيح داد: خير، ما در سال‌زمستان ١٣٩٤ با حباب رو به‌رو نبوديم، بلكه با رشد هيجاني رو به‌رو شديم؛ رشدي كه ناشي از توافقات هسته‌اي ايران و غرب و افزايش اميدواري‌ها نسبت به بهبود وضعيت آتي اقتصاد بود ولي پس از ٦ ماه تغيير خاصي در اقتصاد روي نداد و دلسردي بر فضا سايه افكند.

عامل مهمي براي منفي شدن بازار وجود ندارد
در مقابل اما كارشناساني هستند كه شرايط را براي رونق بورس مهيا مي‌دانند يا دست كم گماني براي افت يك‌باره شاخص‌ها ندارند. ايمان جوكار، كارشناس بازار سهام از آن دست تحليلگراني است كه افت يك‌باره بورس را منطقي ندانسته و در گفت‌وگو با «اعتماد» اعلام كرد: علت خاصي براي سقوط بازار در روز گذشته در دست نيست. درواقع عوامل نگران‌كننده‌اي وجود ندارد كه محرك سقوط بازار باشد و مي‌شود گفت عدم وجود اطلاعات مثبت در بازار و كمبود اطلاعات عامل اين سقوط است.
او افزود: با همه اين تفاسير مي‌توان دلايلي را كه به چنين اتفاقاتي منجر مي‌شوند برشمرد. يكي از اين دلايل بي‌اطلاعي بازار از افق صنعت در كشور است. صنايعي مانند خودروسازي، نفت، پتروشيمي، سيمان و... سمت و سوي آتي خود را مشخص نكردند و سرمايه‌گذاري كه اقدام به خريد سهام اين شركت‌ها مي‌كند، بايد اصطلاحا چشم بسته به ميدان بيايد.
به گفته او، نامشخص بودن آثار اقتصادي برجام نيز مزيد بر علت شده تا بازار سهام نسبت به آينده نااميدتر شود و به همين دليل تنها شاخص شركت‌هايي كه پروژه محور هستند اندكي بهبود داشته است.
اين كارشناس بورس ادامه داد: با وضعيت كنوني بازار نمي‌تواند سمت و سوي خود را مشخص كند و يك بي‌افقي و گيجي بازار سرمايه را در برگرفته است كه امري نگران‌كننده محسوب مي‌شود.
او با اشاره به نقش ليدرها در بورس تهران گفت: اين اشتباهي بر جا مانده از گذشته است. بازار ايران همواره يكي، دو شركت يا صنعت را به عنوان ليدر انتخاب مي‌كند و روند حركتي اين شركت‌ها سمت و سوي بازار را هم تعيين مي‌كند. سال گذشته ليدر بازار خودرويي‌ها بودند ولي امروز بورس بي‌ليدر مانده و كشش به سمت منفي هم افزايش يافته است.  جوكار با اشاره به اينكه سقوط روز گذشته بازار طبيعي نبوده است، افزود: همانطور كه در بازار هيجان مثبت وجود دارد، هيجان منفي هم وجود دارد و هيجان منفي امروز در بازار خودنمايي مي‌كند.

اعتماد