صنعت نویس: به نقل از المانیتور، مدت کوتاهی پس از اعطای مجوز خزانه داری آمریکا به دو شرکت هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس برای فروش هواپیما به ایران، تهران از این اقدام به عنوان گامی در راستای عمل آمریکا به تعهداتش بر اساس برجام، استقبال کرد. روز 24 سپتامبر، یعنی 3 روز پس از صدور این مجوزها، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران تایید کرد که ایران چراغ سبز لازم برای خرید 80 فروند از 88 هواپیمایی را که قصد داشت از بوئینگ بخرد دریافت کرده است. وی افزود: «از 118 فروند هواپیمای ایرباس، برای 17 هواپیما مجوز صادر شده است.»

ایرباس و بوئینگ قبلا توافق کرده بودند که بیش از 200 فروند هواپیمای مسافربری به ایران بفروشند یا اجاره دهند. پس از اجرایی شدن برجام در ژانویه 2016، اداره کنترل دارایی های خارجی خزانه داری آمریکا (اوفک)اسنادی را منتشر و اعلام کرد که همه موسسات آمریکایی علاقمند به فروش یا اجاره هواپیما، قطعات یدکی هواپیما یا ارائه خدمات نگهداری و ایمنی به ایران می توانند به صورت مورد به مورد برای دریافت مجوز درخواست دهند. در دستورالعمل های اوفک تصریح شده که موسسات غیر آمریکایی که در تولید محصولاتشان بیش از 10 درصد کالاهای ساخت آمریکا به کار رفته است نیز برای فروش یا اجاره هواپیما به ایران به مجوز دولت آمریکا نیاز دارند.

مشکل دیگر فروش هواپیما به ایران در کنار موضوع صدور مجوز، موضوع تامین مالی این قراردادهاست. ظریف در 23 سپتامبر در سخنرانی خود در شورای روابط خارجی آمریکا در نیویورک گفته بود: «اوفک... به بانک های بین المللی می گوید که تجارت با ایران بلامانع است، ولی اما و اگر های زیادی را باقی می گذارد. یعنی یک جمله می گوید تجارت با ایران بلامانع است، ولی 5 صفحه اما و اگر می گذارد. بنابراین، در نهایت این بانک ها می گویند که ما ترجیح می دهیم راه امن و بی خطر را انتخاب کنیم. ما معامله با ایران را فراموش می کنیم. و این نتیجه کار است. با گذشت 8 ماه از اجرای برجام، هیچ بانک مهم اروپایی ای همکاری با ایران را شروع نکرده است. و به نظر ما این کوتاهی است.»

برخی تحلیلگران بر این باورند که مجوزهای صادر شده از سوی اوفک نشانه ای امیدوار کننده مبنی بر این مسئله است که همکاری های بانکی جدی بین ایران و اروپا قریب الوقوع است. از آنجایی که بانک های مهم اروپایی به دلیل تحریم های پابرجای دولت آمریکا حتی پس از اجرایی شدن برجام از همکاری با ایران امتناع ورزیده اند، این می تواند تحولی مهم ارزیابی شود. تهران به این علت ناگزیر شده به همکاری با بانک های کوچکتر اروپایی روی آورد و مذاکره با بانک های بزرگتر را ادامه دهد.

با توجه به بزرگی معاملات ایران با بوئینگ و ایرباس و ضرورت تامین مالی آنها به صورت دراز مدت، روشن است که بانک های کوچک قادر به تامین مالی این قراردادها نخواهند بود. از این رو می توان انتظار داشت که بازیگران بزرگتری وارد عرصه تامین مالی این قراردادها شوند و این قراردادها به آغاز همکاری ها بین ایران و بانک های بزرگ غربی در آینده ای نزدیک کمک کند. در واقع، مجوزهای صادر شده از سوی اوفک، علاوه بر اعطای مجوز به 2 شرکت هواپیماسازی، پیامی اطمینان بخش به موسسات بزرگ مالی و تجاری جهان است مبنی بر اینکه می توانند معاملات با ایران را از سر بگیرند.

سعید لیلاز اقتصاددان در این باره گفت: «مجوزهای صادر شده از سوی اوفک  تاثیر روانی بزرگی بر سرمایه گذاران مهم و موسسات مالی دارد. این به خصوص از آن جهت مهم است که تحت فشار ایران و شرکای تجاری اروپایی اش، آمریکا اکنون  ناگزیر به تبعیت از تعهدات برجام شده است.»

تسنیم