روزنامه قانون نوشت. صنعت پوشاک سرزمین پانداها در حالی بازارهای عمده اغلب کشورهای جهان را تسخیر می‌کند که در این سوی، رشته‌ کوه‌های پامیر و در آسیای غربی، ‏‏صنعت نساجی ایران واپسین لحظات عمر خود را سپری می‌کند.

درست در استان مازندران در حالی ضربان قلب نساجی این سرزمین شمالی به شماره افتاده است که بازارهای پوشاک کشور ،پذیرای انواع پارچه و پوشاک سرزمین اژدها، رود سند،72 ملت و آناتولی است.

درحال حاضر بیشتر بازار مصرف پوشاک، از طریق پوشاک وارداتی به ویژه پوشاک چینی می‌‌چرخد، به گونه‌ای که هم اکنون بخش اعظم بازار در سیطره البسه وارداتی است که همین امر موجب رکود و کسادی تولید داخلی شده است.

افزایش قیمت پوشاک داخلی و خارجی، آشفتگی این بازار را دو چندان کرده است؛ به گونه‌ای که افزایش قیمت در بازار پوشاک خارجی بسیار چشمگیرتر از انواع پوشاک داخلی بوده است.

جاده ابریشم به خوبی به یاد دارد که روزگاری، ایران حرف نخست را در بازار جهانی پوشاک می‌زد و در قالب یک امپراطوری ،محصولات خود را به کشورهایی مثل چین صادر می‌کرد؛ روزگاری که تنگه‌ بسفر، ترکیه کنونی، کنارهای رود سند در پاکستان، سرزمین 72 ملت هند و امپراتوری منچو یا چین فعلی، بازارهای‌شان مملو از اجناس پارچه‌ای فلات ایران بود.

حالا در کنار مردمان چین، آناتولی‌نشینان نیز به بازار پوشاک کشور ما چشم طمع دوخته‌اند و رقیب جدی برای چین شده‌اند.

در این میان، دست‌های خالی شهروندان حاصل این بده و بستان است؛ رابطه‌ای به قیمت از دست دادن فرصت‌های شغلی بی‌شمار.

وضعیت بازار پوشاک 96 در هاله‌ای از ابهام

وضعیت بازار پوشاک کشور در سال 96 در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به اعتقاد فعالان بازار پوشاک، سانحه پلاسکو موجب شده تا قیمت پوشاک شب عید افزایش پیدا کند.

چراکه تعداد کثیری از تامین‌کنندگان پوشاک کشور، تمام یا قسمتی از سرمایه خود را از دست داده‌اند.

سخن فعالان پوشاک تنها این معنا را در ذهن تداعی می‌کند که قلب تپنده پوشاک کشور از حرکت ایستاده است.

مانتو‌های تولید داخل،گران هستند

برای بررسی بهتر وضعیت بازار، سری به میدان هفت تیر که یکی از مراکز فروش مانتو در تهران است، می‌زنم.

ظاهرا مانتوفروشی‌های هفت تیر، فروش شب عید خوبی ندارند و از اوضاع خود گله می‌کنند؛ هرچند فروش‌شان همیشه خوب بوده و مغازه‌هاشان شلوغ است.

یکی از فروشندگان که سرش هم شلوغ است، می‌گوید: بیشتر مانتو خارجی می‌فروشیم؛ مانتوهای تولید داخل، گران هستند. بیشتر مانتو‌های خارجی از ترکیه و چین و هند وارد می‌شود و فروش‌شان هم خوب است.

این فروشنده که واردکننده هم هست، در خصوص اینکه چرا مردم مانتوهای تولید داخل را نمی‌خرند، می‌گوید: کیفیت مانتوهای داخل پایین آمده است. تولیدکنندگان داخل به دلیل دسترسی نداشتن به مواد اولیه در همه فصول، وارد نکردن ماشین آلات به روز، تعرفه‌های بالای واردات و مالیات بر ارزش افزوده نامتعارف، دچار مشکلات زیادی هستند که حتی توان رقابت با چین و هند را هم ندارند.

به گفته این فروشنده، 98درصد پوشاک از طریق قاچاق وارد کشور می‌شود و مانتو نیز که پوشش بومی است، از این امر مستثنی نیست. حق بیمه 30 درصدی رمقی برای تولیدکنندگان باقی نگذاشته است. همچنین مواد اولیه با تعرفه بالای 32درصد به علاوه ارزش افزوده 9درصدی، دیگر توان رقابت را از آن‌ها گرفته و قیمت مانتوهای تولید داخل را به شدت گران کرده است.

وضعیت کت و شلوار مردانه

کت و شلوار مردانه همیشه در شب عید بازار خوب و فروش بالایی داشته است اما مشکل این است که تعداد مغازه‌هایی که کت و شلوار مردانه عرضه می‌کنند، زیاد شده است و همین موضوع سبب نگرانی مغازه‌داران شده است.

البته این مغازه‌داران سفارش‌های خود را بیشتر به ساختمان پلاسکو می‌دادند که حالا در نبود پلاسکو، بازار کت و شوار نابسامان شده است.

بازار کت و شلوارفروشان در خیابان‌های جمهوری، بهارستان، امام‌خمینی، میرداماد، ولیعصر و چهارراه کالج متمرکز شده است.

برای اینکه تصویر بهتری از فروش شب عید کت و شلوار فروشان داشته باشیم، به خیابان میرداماد می‌روم؛ جایی که دو تا از معروف‌ترین برندهای داخلی قرار دارند و با تخفیف‌های دم عید، تولیدات خود را می‌فروشند. تولیدات‌شان به دلیل اینکه گران هستند، مشتریان خودشان را دارند اما موضوعی که برای این فروشگاه‌ها اهمیت دارد، حفظ مشتریان است و دراین خصوص موفق هم بوده‌اند؛ چراکه اصول مشتری‌مداری را به خوبی رعایت کرده‌اند. وارد یکی از این فروشگاه‌ها می‌شوم. یکی از فروشندگان به گرمی استقبال می‌کند و از تخفیف‌های 50 درصدی شب عید می‌‌گوید. تخفیف‌ها به گونه‌ای است که کت و شلواری را که شب عید سال گذشته یک‌میلیون تومان بود با 500 هزار تومان می‌توان خرید. از فروش شب عیدشان می‌پرسم.

فروشنده در پاسخ می‌گوید: فعلا باید منتظر ماند؛ چراکه بیشتر مشتریان دقیقا روزهای پایان سال به همراه خانواده‌هایشان به اینجا مراجعه می‌کنند اما به صورت کلی همانند سال‌های گذشته، فروش شب عید تعریفی ندارد ؛چراکه بسیاری از مشتریان قدیم که از طبقه متوسط و تحصیل‌کرده شهری بودند، دیگر مانند گذشته خرید نمی‌کنند.

رکود در بازار

قیمت پوشاک در مناطق مختلف و حتی مغازه‌ها متفاوت است و فروشندگان دلیل این امر را متفاوت بودن اجاره‌بها و سرقفلی مغازه‌ها در مناطق مختلف شهر و نیز متفاوت بودن قیمت تمام‌شده اجناس می‌دانند.

بازار تهران پر از کالاهای خارجی به ویژه چینی است که به جهت تنوع چشم‌نوازش، توجه بیشتر مردم را به خودش جلب کرده است و این موجب افزایش قدرت رقابت در بازار شده است و اگر کاهش قدرت خرید مردم را به این اضافه کنیم، موجب شده است فروشندگان در یک رقابت و خود‌کنترلی شدید قرار گیرند. مغازه‌داران بر این باورند که گردش نقدینگی حتی با سود کمتر بهتر از آن است که کالای آن‌ها مدت‌ها در ویترین مغازه‌ها بماند. گشتی در مغازه‌ها نیز همین اطلاعات را می‌دهد.

در برخی مغازه‌ها اصلا مشتری نیست و در برخی از آن‌ها دو یا سه مشتری دیده می‌شود.

ضرورت ورود سرمایه‌گذاران خارجی

شب عید امسال شاهد ورود هیچ سرمایه‌گذار خارجی جهت رونق بخشیدن به بازار پوشاک داخل نبودیم. پوشاک از جمله کالاهایی است که می‌توان با سرمایه‌گذاری اندک و تا 30 میلیون تومان تولید کرد. دلیل این مساله هم برمی‌گردد به امکان تولید کارگاهی این کالاها. در این صورت در کارگاهی 50متری با چند چرخ خیاطی هم می‌توان پوشاک تولید کرد. بازار هم مشتریانی چند میلیونی دارد.

مسئول یکی از واحدهای تولیدی پیش‌تر گفته بود: طیف مخاطبان این پوشاک را حتی اگر دانش‌آموزان ایرانی فرض کنیم، بازاری با جمعیت بیش از 13میلیون نفر پیش روی تولیدکنندگان قرار می‌گیرد. هرچند تولید ایرانی در این حوزه بازار گرمی ندارد، اما هستند کارگاه‌هایی که در این شرایط هم به کار مشغولند؛ صحبت‌هایشان رنگ و روی ناامیدی دارد، اما کسب وکارشان همچنان برقرار است.

افزایش قیمت پارچه

این تولیدکننده می‌افزاید: در حال حاضر تعرفه‌های گمرکی بالا رفته و به نسبت آن قیمت پارچه هم افزایش پیدا کرده است. بهای پارچه ایرانی متری 10 تا 14هزار تومان و خارجی به نرخ ارز و نوسانات بازار بستگی دارد که معمولا بین 10 تا 18هزار تومان بالا و پایین می‌شود. نخ تماما وارداتی است و به صورت دوکی خریداری می‌شود که بین 10 تا 12هزار تومان قیمت می‌خورد. نخ‌های پلاستیکی و نایلونی کیلویی فروخته می‌شود.

این فعال بازار پوشاک ادامه می‌دهد: نخ مرغوب تا 20هزار تومان هم قیمت دارد. بازار پوشاک هر چه باشد، نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی و حمایت از تولیدکنندگان داخلی دارد. این حمایت باید همه‌جانبه باشد و حمایت از یک بخش یا یک کالای به خصوص در این بازار کمک موثری نخواهد کرد.

موانع استفاده از ظرفیت‌های صنعت پوشاک

در حال‌ حاضر صنعت نساجی و پوشاک در جهان از موقعیت ممتازی برخوردار است. بهره‌مندی از فن‌آوری، طراحی، تنوع در تولید، تنوع‌طلبی مصرف‌کنندگان، تبلیغات، فرهنگ‌سازی و فروش وسیع با ارزش افزوده قابل توجه، از مزایای صنایع نساجی و پوشاک است.

آنچه مسلم است با توجه به ارزش افزوده تولید پوشاک، اشتغال‌زایی و ارزآوری آن، ضرورت دارد که در ایران نسبت به افزایش توان رقابت در بازار جهانی پوشاک، اقدامات ویژه‌ای صورت پذیرد.

براساس گزارش‌های موجود با وجود قدمت دیرینه صنعت نساجی ایران، سهم کشور در تجارت جهانی منسوجات کمی بیش ازپنج درصد و در صادرات جهانی پوشاک، حدود سه درصد است.

آنچه که مشخص است، وضعیت بحرانی بازار تولید و بازارپوشاک کشور است. در این بازار نظام تهیه، تدارکات و توزیع پوشاک بسیار وخیم است.

تا زمانی که تصمیم گیری‌ها وسیاستگذاری‌ها در راستای تولید ارزان، باکیفیت و رقابت‌پذیر پوشاک نباشد و از تولید‌کنندگان حمایتی صورت نگیرد، واردات کالاهای چینی و بی‌کیفیت همچنان ادامه خواهد یافت.

استقبال مردم از اجناس بی‌کیفیت وارداتی

بخش زیادی از محصولات عرضه شده در بازار جمهوری، محصولات بی‌کیفیت چینی است که از طریق قاچاق و حتی قانونی با قیمت‌های متفاوت در این بازار ارائه می‌شود.

بازار پوشاک جمهوری مانند آبگیرها و تالاب‌هایی است که از آب‌های آنان موجی بلند نمی‌شود و چنان راکد است که گویی ضربان قلب اقتصاد در این نقطه از تپش ایستاده است.

تولیدات داخلی با آنکه درمجاورت فروشندگان تهیه و تولید می‌شود، انگار هرگز در مغازه‌های آنان یافت نمی‌شود و تنها آنچه که مشاهده می‌شود، محصولات ترک، چینی و تا حدودی تایلندی است.

پوشاک چینی و بی‌کیفیت در این مغازه‌ها نمود چشمگیری دارد ولی آنچه که مایه تعجب است، افزایش قیمت این کالاهای بی‌کیفیت است.

تولید پوشاک با نام برندهای معروف

اما هر چه که در بازار پوشاک جمهوری کنجکاوی خود را ادامه می‌دهی، نکات جالبی یافت می‌شود. خرید مارک‌ها و برندهای معروف پوشاک از جمله نکاتی است که بسیار در نوع خود جالب و هیجان انگیز است.

برخی از تولیدکنندگان حالا چه در خیابان جمهوری و چه در بازارهای دیگر با خرید مارک‌ها و برندهای معروف کمپانی‌های بزرگ پوشاک، البسه تولیدی خود را به نام برندهای معروف آن شرکت به فروش می‌رسانند.

این تولید کنندگان با سوءاستفاده از مارک‌های شرکت‌های معروف پوشاک که ازکیفیت مطلوب، دوخت مناسب و خوب و تنوع در رنگ و طراحی برخوردارند، اجناس خود را به فروشندگان و مصرف‌کنندگان قالب می‌کنند،غافل از آنکه کیفیت تولیدی این تولیدکنندگان بسیار نامطلوب و نامناسب است.