صنعت نویس: آنگونه که رهبر معظم انقلاب تاکید کرده اند «اقتصاد مقاومتی، اقتصادی درونزاست که از دل ظرفیت های کشور و مردم می جوشد، رشد این نهال به امکانات کشور متکی است اما اقتصاد مقاومتی درونگرا نیست. یعنی اقتصاد کشور، محدود و محصور داخل کشور نمی شود. این اقتصاد با اقتصاد جهانی تعامل دارد و با قدرت با آنها روبرو می شود. پس اقتصاد مقاومتی درونزاست ولی درونگرا نیست».
بنابراین دولتمردان جمهوری اسلامی سیاست های اقتصادی دستگاه های اجرایی مربوط به خود را باید به گونه ای برنامه ریزی کنند که حاصل عملکرد آنها با شرایط روز دنیا تطبیق داشته باشد.
در همین پیوند، مسئولان و فعالان صنعت فولاد مانند مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران بر این باورند که مهمترین دغدغه های این بخش از اقتصاد کشور، ایجاد توازن در زنجیره فولاد است.
اکنون دستیابی به این امر در دولت یازدهم روی میز سیاستگذاران قرار گرفته است و به طور ویژه در طرح جامع فولاد تجلی دارد.
مسئولان جمهوری اسلامی و دست اندرکاران بخش های اقتصادی بر این نکته تاکید می کنند که اجرای توافق برجام از اواخر دی ماه 1394 زمینه گسترش ارتباطات بین المللی را فراهم ساخت که یکی از مزیت های آن، گشایش راه برای استفاده از فناوری های روز، تامین مالی و همکاری با همتایان خارجی بوده است.

** آمارهای جهانی فولاد و سهم ایران
آمارهای سال 2015 میلادی به نقل از انجمن جهانی فولاد نشان داد، مجموع تولید فولادسازان جهان به یک میلیارد و 623 میلیون تن رسید که چین با 803 میلیون و 800 هزار تن فولاد خام همچنان یکه تاز این عرصه محسوب می شوند و 50 درصد تولید بازار را در اختیار دارند.
جمهوری اسلامی پارسال با تولید 16 میلیون و 700 هزار تن فولاد خام سهم یک درصدی از تولید جهانی داشت، گرچه برای نخستین بار در تاریخ صنعت فولاد صادرات چهار میلیون و 100 هزار تنی را در این بخش رقم زد و رکوردهای پیشین را شکست.

** صادرات چهارماهه امسال و ظرفیت گندله و کنسانتره
مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران بتازگی صادرات چهارماهه نخست امسال را به میزان دو میلیون تن اعلام کرد و گفت: این میزان نسبت به مدت مشابه پارسال رشد 70 درصدی را نشان می دهد.
عبدالمجید شریفی افزود: اینک ظرفیت نصب شده فولاد خام کشور به 26 میلیون تن رسیده که 22 میلیون و 400 هزار تن از آن سهم کوره قوس الکتریکی و القایی است.
وی ظرفیت تولید گندله و کنسانتره سنگ آهن کشور را به ترتیب 22 میلیون و 700 هزار و 43 میلیون و 600 هزار تن ذکر کرد.

** افت قیمت فولاد و تشدید رقابت در بازار
کارشناسان صنعت فولاد درباره قیمت هر تن فولاد صادراتی می گویند در 2.5 سال گذشته هر تن فولاد صادراتی بیش از 500 دلار ارزش داشت و نرخ هر تن سنگ آهن با عیار 62.5 درصدی نیز 120 دلار بود. همچنین قیمت هر بشکه نفت افزون بر یکصد دلار رقم خورد.
کاهش بهای نفت سبب شد به طور طبیعی هزینه تولید نیز در دنیا کاهش یابد و این امر بر همه بخش های اقتصادی مانند فولاد اثر گذاشت؛ به گونه ای که سبب کاهش قیمت فولاد و تشدید رقابت ها برای عرضه محصولات شد.

** ایران با جایگاه چهاردهم کنونی در اندیشه کسب رتبه هفتمی فولادسازی است
مهمترین هدف اجرای طرح جامع فولاد، پیاده سازی توازن در زنجیره فولاد است که این امر در چارچوب نقشه راه سند چشم انداز 1404 به چشم می خورد.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران، بر اساس طرح جامع فولاد، ظرفیت تولید تا سال 1404 باید به 55 میلیون تن برسد و در واقع با تحقق این امر، جایگاه جمهوری اسلامی ایران بین فولاد سازان جهان از رتبه چهاردهم کنونی به هفتم ارتقا می یابد.

** وضعیت شاگردان اول تا ششم فولاد؛ جایگاه هفتم در دسترس ایران
بر اساس اطلاعات انجمن جهانی فولاد، پس از چین که تولید خود را از مرز 800 میلیون تن فراتر برده و جایگاه نخست را از آن خود ساخته است، ژاپن با اختلاف 110 میلیون تنی رتبه دوم را دارد و سپس آمریکا، کره جنوبی، روسیه و هند با تولید کمتر از 100 میلیون تن قرار دارند.
بنابراین دست اندرکاران صنعت فولاد بر این باورند که فولادسازان ایران توانایی لازم را برای دستیابی به جایگاه هفتم جهان دارند، زیرا کشورهای توسعه یافته، دیگر به افزایش ظرفیت های فولادی خود نمی اندیشند.

** استعدادهای ایران؛ ذخایر غنی معدنی
امروز فعالان بخش معدن و صنایع معدنی کشور بر این باورند که جمهوری اسلامی ایران قابلیت ها و مزیت های زیادی برای سرمایه گذاری در این بخش دارد که ذخایر گسترده از جمله آنهاست.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران، کشور ما اکنون سه میلیارد تن ذخیره سنگ آهن دارد و سازمان ایمیدرو نیز در دولت یازدهم به ذخایر جدیدی دست یافته است.
بر اساس تفاهمنامه امضا شده میان سازمان های ایمیدرو، زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و معاون امور معادن وصنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت که از دیماه 1393 به اجرا درآمد، اکتشاف 250 هزار کیلومتر از مساحت کشور در سه مرحله در دستور کار قرار گرفت که از نتایج مقدماتی آن کشف 400 میلیون ذخیره جدید سنگ آهن بود.
از سوی دیگر، ایران از منابع غنی گاز برخوردار است که انرژی مورد نیاز تولید فولاد را تامین می کند و در منطقه نیز نقشی ممتاز دارد که قادر است در بازسازی کشورهایی مانند عراق، افغانستان و... به ایفای نقش بپردازد.

** ایجاد واحدهای جدید فولادسازی با رویکرد نوین استقرار کنار آب
شرایط برجام جمهوری اسلامی را در کانون توجه شرکت های مختلف صنعتی و معدنی قرار داد.
همچنین در یک سال گذشته با پیگیری های شرکت ملی فولاد ایران، شماری از سرمایه گذاران شاخص این صنعت در استان هرمزگان، برنامه ایجاد شرکت های بزرگ را دنبال کرده اند و با توجه به مشکل کم آبی، رویکرد ساخت واحدهای جدید کنار آب به عنوان یک گزینه نوین مطرح است.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران، باید کارخانه های جدید فولادسازی در مناطق ساحلی جنوب تاسیس شود تا با بهره گیری از آب های آزاد، ظرفیت های جدید راه اندازی شود.
امروزه تعریف ظرفیت های اقتصادی اروپایی برای واحدهای جدید فولادسازی حدود پنج میلیون تن و در چین 10 میلیون تن است.

** اجرای هفت طرح فولاد استانی؛ آمادگی سپیددشت در بخش احیا
اینک هفت طرح فولاد استانی به عنوان مهمترین گام دولت یازدهم برای فعال سازی این بخش در حال اجراست که بر پایه اعلام مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران، طرح سپیددشت در استان چهارمحال و بختیاری در بخش احیای مستقیم پیشرفت بیش از 96 درصدی دارد و مشکل آب آن منطقه نیز با همکاری مقام های کشوری و استانی برطرف شده است و آب در مسیر انتقال قرار دارد.
به گفته وی، این طرح به سرعت روند تست گرم را آغاز کرده و آماده بهره برداری است.
پس از طرح سپیددشت، واحد احیای مستقیم فولاد شادگان در خوزستان در نوبت بعدی راه اندازی قرار دارد که این طرح نیز از پیشرفت 95 درصدی برخوردار است.
کارخانه آهن اسفنجی فولاد میانه در نیمه دوم امسال وارد مدار تولید می شود. فولاد بافت نیز با توجه به موقعیت منطقه ای و کمبود آب، به طرح گندله سازی تغییر پیدا کرده است که این واحد، دارای بخش تولید کنسانتره نیز خواهد شد.

** طرح جامع فولاد و وضعیت زیربناها
به گفته مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران و بر اساس طرح جامع فولاد (سند چشم انداز افق 1404) باید بیش از 15 میلیون تن صادرات صورت گیرد، بنابراین موضوع نوع محصول صادراتی باید مشخص شود.
آنگونه که شریفی می گوید بر اساس افق 1404 به یک هزار و 500 کیلومتر خط ریلی جدید نیاز است و باید ظرفیت را برای جابجایی نزدیک به 170 میلیون تن مواد در افق چشم انداز آماده ساخت. البته دستیابی به تولید 55 میلیون تن فولاد، به سه برابر این میزان جابجایی مواد نیاز دارد.
نکته دیگر، راه اندازی هر دو بخش احیای مستقیم و فولادسازی طرح های فولاد استانی است و پس از راه اندازی، واگذاری و نظارت بر آنها اهمیت دارد.
هفت طرح فولاد استانی شامل فولاد سپیددشت (چهارمحال و بختیاری)، شادگان (خوزستان)، نی ریز (فارس)، قائنات (خراسان جنوبی)، میانه (آذربایجان شرقی)، بافت (کرمان) و سبزوار (خراسان رضوی) می شود.
براساس تازه ترین گزارش انجمن جهانی فولاد که مربوط به دوره هشت ماهه 2016 میلادی ( دوازدهم دی 1394 تا دهم شهریورماه امسال) است، با وجود کاهش 0.9 درصدی فولاد خام تولید شده در 66کشور جهان، تولید جمهوری اسلامی ایران در این بخش به رشد 5.1 درصدی دست یافت.
در این مدت کشورهای فولادساز اتحادیه اروپا و خاورمیانه به ترتیب با تولید 107 میلیون و 931 هزار تن و 18 میلیون تن فولاد خام نسبت به مدت مشابه در سال 2015 به ترتیب 5.2 و 2.6 درصد کاهش را تجربه کردند.