روزنامه ایران در ادامه در مطلبی به قلم عطیه لباف می افزاید : بی شک بدون آن، اقتصاد ما سال ها قبل به زانو در می آمد و وضعیت مان بسیار اسف بارتر از دیگر کشورهای نفتی منطقه بود. به طوری که حتی یک قطره از نفت خام کشور صادر نمی شد و به تبع آن درآمدهای ارزی ما به شدت افت می کرد.

چرا که امریکایی ها قرار بود به واسطه روابط بین المللی خود، به هیچ کشوری اجازه سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران را ندهند و هر 6 ماه یک بار نیز خریداران نفت کشور را مجبور به کاهش 10 درصدی خرید نفت از ایران کنند تا صادرات نفت خام ما به صفر برسد.
اما شروع مذاکرات هسته ای و دستیابی به توافق اولیه بود که این سیاست تحریمی آنها را متوقف کرد. اکنون حدود یک سال از ایجاد برجام و تقریباً 6 ماه از اجرای آن می گذرد و در همین مدت اتفاقاتی افتاده که به اقتصاد کشور جان دوباره ای بخشیده است. برای مثال صادرات نفت خام کشور نسبت به زمان اجرای برجام تقریباً دو برابر شده و این به معنای افزایش درآمدهای کشور و دمیدن روحی تازه در پروژه های توسعه ای است.
البته هنوز در میانه راه هستیم و برجام به طور کامل اجرایی نشده اما همین شروع اتفاق خوبی است که فضای کشور را تلطیف کرده است. در این خصوص معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت که یک دیپلمات مؤثر در روند اجرایی شدن برجام است، در گفت وگو با «ایران» اذعان می کند که شروع مذاکرات باعث شد تا روزنه امیدی برای کشور به وجود بیاید و صنعت نفت به یمن آن بتواند حیات خود را ادامه دهد و از هم نپاشد.
«امیرحسین زمانی نیا» موقعیت فعلی کشور را با وجود تهدید های اخیر امریکا بسیار ممتازتر از سال های گذشته می داند و معتقد است اگر گاهی نیز انتقادی یا مخالفتی با برجام می شود این به معنی منسوخ دانستن مذاکرات و برجام نیست بلکه بخشی از روند مذاکره است و مردم نباید دلسرد شوند. گفت وگوی سکاندار امور بین الملل وزارت نفت را با روزنامه ایران می خوانید.
** تا این لحظه، برجام چه تأثیری بر صنعت نفت کشور داشته است؟
بعد از برجام فضای بین المللی کشور عوض شد. به هر حال هدف از برجام هم این بود که در یک موقعیت ممتازی قرار بگیریم که اکنون قرار گرفته ایم. این موضوع در صنعت نفت کشور بیشتر نمود می کند چرا که مقصود اصلی تحریم ها نفت بود و حالا این امیدواری و روشنایی که در صنعت نفت فعلی می بینیم مهم ترین اثر رفع تحریم ها بوده است. فضای بین المللی به اندازه ای مثبت ارزیابی می شود که ما برای خودمان 185 میلیارد دلارپروژه دربخش های بالادستی، میاندستی و پایین دستی تعریف کردیم. معتقدیم که در 5 سال آینده یعنی در طول برنامه پنجم توسعه به آن خواهیم رسید.
** به نظر شما این برنامه جذب منابع مالی بلندپروازانه در نظر گرفته نشده است؟
اصلاً این برنامه را بلند پروازانه نمی بینیم و معتقدیم که شدنی است. در 6 ماهی که از اجرای برجام می گذرد هیأت های اقتصادی زیادی به ایران آمدند و رفتند و در تمام دیدارها تنها مسأله ای که به ما گوشزد می شد این بود که چرا شما آماده عقد قرارداد نیستید. بنابراین فضا برای جذب این سرمایه آماده است و تنها ما باید خودمان را آماده کنیم.
اکنون معتقدم که حال صنعت نفت بسیار خوب است و در 5 ماه آینده این حرفی که می زنم به همه عیان خواهد شد. سرمایه، مدیریت و تکنولوژی در راه ایران است و بزودی شاهد اشتغالزایی نیز خواهیم بود. هدف ما از تمام این برنامه ها توانمند سازی صنایع و بخش خصوصی کشور است.
عقیده دارم که در جمهوری اسلامی ایران و در صنعت نفت آن، به طور کیفی شرایط تغییر کرده است و این موضوع نیازمند زمان برای نهادینه شدن در ذهن و روش عملکرد افراد است. هنوز متوجه نیستیم که شرایط ما چقدر عوض شده و این موفقیت ناشی از اجرای برجام هنوز در جامعه هضم نشده است.
زمانی حتی یک نفر به ایران سفر نمی کرد و حاضر نبود با مسئولان صنعت نفت هم صحبت شود و آنها را به جلسه ای دعوت نمی کردند اما اکنون مسئولان وقت استراحت ندارند. این به خاطر برجام است و البته هدف ما هم از اجرای برجام همین بود.
از نظر کمی چه عوایدی از بابت برجام نصیب کشور شد؟
وجوه حاصل از فروش نفت کشور در زمان تحریم ها همه در بانک های خارجی مسدود شده بود. الان به برکت برجام بخش بزرگی از این وجوه توقیفی آزاد شده و ما آنها را تحویل گرفته ایم. بسیاری از شرکت ها و کشورها نظیر شل، رپسول و یونان عواید نفتی را که قبل از تحریم ها فروخته بودیم و در آنجا بلوکه شده بود، بعد از اجرای برجام به ما بازگرداندند که بزرگ ترین آنها با رقمی معادل 78/1 میلیارد یورو مربوط به شل بود و الان در حساب بانک مرکزی است.
مهم تر از آن ما توانستیم بازاری را که از دست داده بودیم، پس بگیریم. اینکه ایران چطور توانست در عرض 3 الی 4 ماه تولید و صادرات نفت خامش را حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد و بازارش را به دست بیاورد، عده زیادی را در دنیا سوپرایز کرده است. ما اکنون نمی گوییم که به تولید قبل از اعمال تحریم ها رسیده ایم اما تقریباً نزدیک شده ایم و الان صادرات نفت خام کشور از 2 میلیون بشکه در روز گذشته است.
در این خصوص یک نکته دیگر را یادآور می شوم. اروپا که زمانی ما را تحریم کرده بود الان یکی از بازارهای ماست. این موضوع مهمی است که برجام رقم زد. چین، هند، ژاپن و دیگر مشتریان نفت خام و میعانات گازی کشور نیز اگرچه در دوران تحریم مشتری ما بودند اما بعد از لغو تحریم ها خریدشان را نزدیک به دو برابر افزایش دادند.
برای مثال هند خرید میعانات گازی از ایران را اکنون دو برابر کرده و این اتفاق مهمی است. پیش از اجرای برجام، روزانه ٢٣٠ هزار بشکه میعانات گازی صادر می کردیم و هم اکنون این میزان به ٤٥٠ هزار بشکه افزایش یافته است.
همچنین بعد از برجام برخی از تجهیزات صنعت نفت مانند کمپرسورها و توربین ها که توقیف بودند آزاد شده ضمن اینکه امکان حضور کارشناسان خارجی فروشنده کالا برای راه اندازی تجهیزات نیز مهیا شده است که این امر روند اجرای پروژه ها را تسریع کرده است. همان طور که اشاره کردم برجام سبب شده است تا ما راحت تر پول مان را دریافت کنیم و از طرفی هزینه جابه جایی پول نیز به میزان چشمگیری کاهش یابد.
** یعنی فکر می کنید که تاکنون پیشرفت اجرای برجام با انتظارات کشور همخوانی داشته است؟
به هر حال این شروع روند توسعه نفت بوده است. مذاکرات طولانی مدت درخصوص مدل جدید قراردادهای نفتی (IPC) کمی کار را به درازا کشید اما این مسأله به اندازه ای بزرگ است که همه می فهمند نیاز به زمان و مذاکرات جدی تری دارد تا به نتیجه برسد.
همه آماده اند و ما هم در حال آماده کردن شرایط هستیم و الحمدلله اکنون به یک اجماع ملی درخصوص مدل جدید قراردادهای نفتی دست یافته ایم که در آن ملاحظات کارشناسان و حقوقدانان و سازمان های ذی ربط لحاظ شده است. فکر می کنم در یک ماه آینده می توانیم این مدل را عملیاتی کنیم و تا 3 الی 5 ماه آینده حتماً قراردادهای بزرگ چند میلیارد دلاری نفتی منعقد خواهیم کرد.
آیا فشارهای اخیر امریکا نگاه سرمایه گذاران را عوض و اشتیاق آنها را کم نکرده است؟
در صنعت نفت همه مسائل روی تصمیم گیری شرکت ها اثر می گذارد و در این خصوص تمام موضع گیری های امریکا نیز روی نگاه سرمایه گذاران تأثیر دارد چراکه امریکایی ها کسانی هستند که تمام دنیا از چین و ژاپن تا اروپا حرف آنها را گوش می کنند. مسائل داخلی ما از انتخابات مجلس تا نوع اجماع سازی که ما برای ای پی سی به خرج دادیم همه روی نگاه شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری اثر می گذارد اما این اتفاقات تا کنون از هیجان سرمایه گذاران کم نکرده و فقط دقت نظرشان را بیشتر کرده است.
به هر حال سرمایه گذاری جایی انجام می شود که اطمینان بخش باشد. ثبات نظام و امنیت کشور ما این اطمینان را به سرمایه گذاران می دهد اما نحوه اجرا و نوع مدل جدید قراردادهای ما برای سرمایه گذاران نیاز به بررسی دقیق تری دارد که اکنون آنها این کار را با استفاده از حقوقدان ها و وکلای ایرانی پیگیری می کنند. به طوری که این وکلا از شرکت های خارجی کار گرفته اند که به نمایندگی از آنها به بررسی قراردادها و شرایط داخلی ما بپردازند و به آنها گزارش دهند که بهترین نحوه عملکرد برای سرمایه گذاری در ایران چه خواهد بود.
** اخیراً در داخل کشور از مقامات سیاسی تا بخش خصوصی و مردم عادی نسبت به برجام ابراز بدبینی می کنند. آیا از نظر مقامات کشور واقعاً کار برجام به اتمام رسیده و دستاورد آن همان چیزی است که تا الان رقم خورده است؟
هر کس وظیفه خودش را انجام می دهد اما من به عنوان کسی که تا حدی درگیر ماجرا بودم معتقدم که کارها در حال پیشرفت است؛ البته با سرعتی کمتر از آنچه ما فکر می کردیم. اینکه مقامات سیاسی ما از رهبری تا نمایندگان مجلس و اعضای دولت می گویند برجام به جایی نرسیده به این معنی نیست که به پایان راه رسیده ایم بلکه این جزئی از مذاکره است و باید تمام این اظهارات را به عنوان یک روند مذاکره ببینید. اکنون مذاکره به صورت غیرمستقیم برای اجرایی شدن برجام ادامه دارد و همه اینها کمک می کند که روند اجرایی شدن برجام سرعت بیشتری پیدا کند.
** فکر می کنید چه زمانی شاهد تأثیر برجام در زندگی مردم از طریق صنعت نفت باشیم؟
بزودی یک اتفاق رقم خواهد خورد و ما به صورت تصاعدی در ماه های آینده پیشرفت خواهیم کرد. تاکنون روند اجرایی شدن برجام کند بوده اما من معتقدم در 3 الی 4 ماه آینده مسائل بانکی کاملاً حل خواهد شد و شاهد سرازیر شدن سرمایه های خارجی به کشور خواهیم بود. البته الان هم ما عواید حاصل از فروش نفت مان را از طریق نظام بانکی دریافت می کنیم و این مبالغ در حساب بانک مرکزی است اما در ماه های آینده این روند رشد تصاعدی خواهد داشت به طوری که مردم آن را در زندگی خودشان حس می کنند. برای مثال اشتغالزایی و قدرت خرید مردم بیشتر می شود.