- کد مطلب : 24080 |
- تاریخ انتشار : 2 مرداد, 1396 - 10:41 |
- ارسال با پست الکترونیکی
۴ عامل شکنندگی نظام بانکی طی 44 سال
به گزارش صنعت نویس، به استناد این پژوهش، تب نخست پس از انقلاب اسلامی و با وقوع جنگ تحمیلی رخ داد. در برهه دوم این تب در سالهای 1363 تا 1368 با افت بهای نفت، رکود اقتصادی تداوم یافت. شکنندگی یا تب سوم در سال 1373 با یکسانسازی ناموفق ارزی شروع شد و با رشد نقدینگی و افزایش بهای ارز تا سال 1375 به طول کشید. در آخرین مورد طی سالهای 1387 تا 1392، تحریمهای اقتصادی و کاهش ارتباطات بینالمللی باعث وقوع بحران ارزی و رشد بالای بدهی بانکها به بانک مرکزی شد. این پژوهش تاکید میکند که در این 4 دوره، بهدلیل ساختار حاکم بر نظام بانکی، بحرانها نمود عملی نیافته و منجر به هراس بانکی نشده؛ اما تبعات این شکنندگی در بازارپول افت نسبت تسهیلات اعطایی به سپردهها، نرخ بالای سود و جنگ قیمتی بین موسسات مالی بوده است. پژوهش نشان میدهد مجموع این چالشها منجر به 3 لایه چالش در نظام بانکی شده است. چالشهایی که باید در 2 مرحله برطرف شود. در مرحله نخست نیاز به اقدامات فوری نظیر ساماندهی بدهیهای دولت و افزایش سرمایه بانکها است. پس از اجرای مرحله اول، در مرحله دوم میتواند برنامه کامل اصلاح ساختاری و نهادی نظام بانکی اجرایی شود.
یک پژوهش با معرفی شاخص شکنندگی نظام بانکی بهمنظور ارزیابی سنجش ثبات نظام بانکی معتقد است که در دورههای 1351 تا 1394، اقتصاد ایران با چهار شکنندگی مواجه و از این حیث با نوسانات گستردهای روبهرو بوده است. مطابق این بررسیها معضلات شکنندگی بانکی در سه لایه «مسائل ساختاری نهادی»، «تنگناهای اعتباری» و «افت جریان نقد بانکها» طبقهبندی شده است که در مجموع در قالب افت نسبت تسهیلات اعطایی به سپردهها، نرخ بالای سود و جنگ قیمتی بین موسسات مالی نمود یافته است. این پژوهش پیشنهادی اصلاح نظام بانکی را هدف رفع معضل شکنندگی بالای بانکی در دو مرحله عنوان میکند، در مرحله اول نیاز به اقدامات فوری نظیر حل معضل جریان نقد و انجماد داراییها، ساماندهی بدهیهای دولت و افزایش سرمایه بانکها است. پس از اجرای مرحله اول، در مرحله دوم میتواند برنامه کامل اصلاح ساختاری و نهادی نظام بانکی اجرا شود که البته این مرحله در بلندمدت صورت میگیرد. این پژوهش، به کوشش محمد نادعلی با عنوان «سنجش ميزان شکنندگي نظام بانکي در اقتصاد ايران» در نشریه روند منتشر شده است.
دو شاخص شکنندگی
این پژوهش در ابتدای گزارش، به بررسی شاخصهای شکنندگی در اقتصاد کشور میپردازد. از بزرگترین مشکلاتی که در حوزه اقتصاد کلان در سه دهه اخیر در دنیا مشاهده شده است بحرانهای ارزی و بانکی در سطح کشورها، اتحادیههای پولی و حتی جهان بوده است. از آنجا که ابعاد تاثیر بحرانهای بانکی در همه بخشهای اقتصادی قابل مشاهده است، تحلیل متغیرهای مهم اقتصاد کلان در زمان بحران، قبل و بعد از آن اهمیت قابلتوجهی دارد؛ بنابراین به دست آوردن شاخصی که درجه شکنندگی سیستم بانکی را در دورههای مختلف بهصورت کمی معرفی کند، از یکسو با بررسی بحرانهای قبلی، شرایطی که اقتصاد کلان در این دوره تجربه کرده و عواملی که به تشدید یا تقلیل بحران کمک کردهاند را شناسایی میکند و از طرف دیگر با شناسایی شرایطی که بعد از آن بحران بانکی بهوقوع پیوسته، بحرانهای بالقوه آینده را میتوان کنترل و پیشبینی کرد.
مطابق یافتههای این پژوهش، بهطور کلی دو روش مختلف برای شناسایی بحرانهای بانکی و شکنندگی نظام بانکی وجود دارد. در روش اول که به روش «وقایع» معروف است، برای شناسایی بحران به مشاهدات وقایع قطعی مانند بسته شدن، ادغام و فروش بانکها به دولت یا نهادهای مالی دیگر اتکا میشود. از مهمترین معایب این روش این است که زمان آغاز واقعی بحران را به خوبی مشخص نمیکند و پیشبینی بحران بانکی در چارچوب زمانی کوتاه مانند ماهانه امکانپذیر نیست. روش دوم که کاستیهای عمده روش اول را رفع میکند یک شاخص شکنندگی معرفی میکند که میزان آسیبپذیری نظام بانکی را بهطور ماهانه اندازهگیری میکند. در این شاخص ماهیت فعالیت بانکها و همینطور متغیرهای مهمی که فعالیت بانکها را وارد ورطه خطر میکند، مورد هدف قرار گرفته شدهاند. در این روش ارزش خالص بانک که از تفاوت میان داراییها و بدهیهای بانک بهدست میآید و تغییرات آن طی زمان، مبنای محاسبه شاخص قرار گرفته است. پایه محاسباتی این شاخص سه ریسک مختلف است که ارزش خالص بانک را در معرض خطر قرار میدهد. ریسک نقدینگی که از مدیریت نقدینگی ازسوی بانکها متاثر میشود و بانک را در معرض هجوم بانکی قرار میدهد. متغیری که در شاخص بهعنوان نماینده ریسک نقدینگی مورد استفاده قرار گرفته شده، سپردههای بانکی است. ریسک اعتباری که مهمترین نمود آن افزایش مطالبات غیرجاری است و متغیری که در شاخص بهعنوان نماینده ریسک اعتباری استفاده شده اعتبارات اعطایی به بخش خصوصی است. ریسک نرخ ارز که از طریق افزایش بدهیهای ارزی پوشش داده نشده بانک متاثر میشود سومین ریسکی است که در شاخص مورد نظر استفاده میشود. متغیر نماینده آن در محاسبات، بدهیهای ارزی بانک است. مکانیزم این شاخص بهگونهای است که مقدار این سه متغیر را در هر سال با میانگین آن در سالهای مختلف مورد بررسی قرار میدهد؛ بنابراین هر چه این شاخص به صفر نزدیکتر باشد به این معنی است که این سه متغیر روند ثابتی داشتهاند و دلیلی مبنیبر وجود یک مشکل شدید در بخش بانکی نیست.
4 شکنندگی در ایران
بهدلیل نقایص بازار سرمایه، بانکها نقش کلیدی در تجهیز سپردهها به سمت مصارف سرمایهگذاری در ایران دارند. در واقع بخش بانکی در ایران مهمترین مجرای ارتباطی میان عرضه و تقاضای منابع پولی است. در این پژوهش برای محاسبه شاخص شکنندگی نظام بانکی در اقتصاد ایران، از اطلاعات ماهانه متغیرهای پولی و بانکی موجود در نشریات مختلف آماری بانک مرکزی در دوره 1394-1351 استفاده شده است. بررسی 44 ساله شاخص شکنندگی بانکها در اقتصاد ایران حاکی از آن است که این شاخص از روند باثباتی برخوردار نبوده و در برخی سالها نوسانات زیادی را تجربه کرده است. نتایج بررسی این شاخص حاکی از آن است که در بازه مورد بررسی نظام بانکی ایران با چهار مورد شکنندگی مواجه بوده است که هر کدام چند سال به طول انجامیدهاند.چهار شکنندگی مذکور در چهار دوره 1358-1359، 1363-1368، 1373-1375، 1387-1393 اتفاق افتاده است.در این دورهها احتمال فراهمشدن زمینه برای وقوع بحران بانکی وجود داشته که به خاطر ساختار حاکم بر نظام بانکی این موضوع عملی نشده است.
مهمترین موضوعی که در شناسایی بحرانهای قبلی و همچنین ممانعت از وقوع بحران در آینده میتواند کمککننده باشد، بررسی وضعیت حاکم بر اقتصاد ایران در مقاطع با شکنندگی بالای نظام بانکی بوده است. به بیان دیگر، در این دورهها اینکه متغیرهای کلان اقتصادی چه روندی داشته و چه سیاستها و شرایطی بر بانکهای کشور حاکم بوده است باید مورد تحلیل قرار گیرد. اولین شکنندگی بانکی در ماه چهارم سال 1358 اتفاق افتاد و در بهمنماه همین سال به مدت 10 ماه متوقف و مجددا در ماه یازدهم سال 1359 شروع شد و تا ماه سوم سال 1362 ادامه پیدا کرد. وقوع این بحران با چهار واقعیت اقتصادی بزرگ وقوع انقلاب اسلامی، تعطیلی موقتی بانکها، ملی شدن بانکها و وقوع جنگ ایران و عراق همراه بود. در این مدت بدهی بانکها به بانک مرکزی تا حدود 50 درصد رشد داشت. اعتبارات اعطایی بانکها تا حدود 40 درصد افزایش و نرخ ارز اسمی تا حدود 75 درصد افزایش داشت. در این مدت رشد اقتصادی با کاهش شدید روبهرو بوده است. دومین شکنندگی در نیمه دوم سال 1363 شروع شد و تا ماه سوم سال 1368 ادامه داشت. به نظر میرسد علت اصلی این شکنندگی رکود اقتصادی است که در این بازه زمانی اقتصاد ایران با آن مواجه شده است. طوری که در سال 1365 اقتصاد ایران رشد منفی 9 درصد را تجربه کرد. البته این رکود با افت 55 درصدی قیمت نفت همراه بود. همچنین در این بازه زمانی اعتبارات بانکی تا حدود 33 درصد رشد داشت. سومین شکنندگی در بازه زمانی سه ساله 1373 تا 1375 اتفاق افتاد. در این بازه زمانی یکسانسازی ناموفق نرخ ارز از سوی سیاستگذاران اعمال شد که به 38 درصد رشد نقدینگی، حدود 50 درصد تورم و افزایش 55 درصد نرخ ارز در سال 1374 منجر شد. از دیگر شرایط حاکم بر اقتصاد ایران در این دوره نوسان بسیار بالای بدهی بانکها به بانک مرکزی بود که تا حدود 280 درصد افزایش داشته است. آخرین شکنندگی بانکی در اواخر نیمه اول سال 1387 شروع شد و تا دومین ماه سال 1388 ادامه داشت. سپس با یک توقف 18 ماهه دوباره از ماه چهارم سال 1391 شروع و تا دی ماه سال 1392 ادامه داشت. بحران ارزی، تشدید تحریمهای اقتصادی و مالی، کاهش ارتباط بینالمللی بانکها، رشد بالای بدهی بانکها به بانک مرکزی و گسترش موسسات اعتباری غیربانکی از جمله مهمترین شرایط کلان حاکم بر اقتصاد در این بازه زمانی بوده است.
دو مرحله اصلاحی
این پژوهش در جمعبندی نتایج خود تاکید میکند که بهطور کلی معضلات مربوط به شکنندگی نظام بانکی را میتوان در سه لایه طبقهبندی کرد. لایه نخست معضلات بنیادین است که از جنس مسائل ساختاری و نهادی است. لایه دوم، تنگنای اعتباری بانکها بوده که به کاهش درآمدزایی داراییهای بانکها منجر شده است. لایه سوم نیز معضل افت جریان نقد بانکها است که در قالب افت نسبت تسهیلات اعطایی به سپردهها، نرخ بالای سود و جنگ قیمتی بین موسسات مالی نمایان شده است. این پژوهش پیشنهاد اصلاح نظام بانکی با هدف رفع معضل شکنندگی بالای بانکها را در دو مرحله عنوان کرده است. مرحله اول شامل حل معضل جریان نقد و انجماد داراییها، ساماندهی بدهیهای دولت و افزایش سرمایه بانکها است. در این مرحله، اقدامات فوری صورت پذیرفته و اقدامات اولیه برای اصلاحات بنیادین اجرا میشوند. از جمله این اقدامات میتوان به دستهبندی بانکها و نظارت بر رفتار بانکهای مشکلدار، انتظام بخشی بازار پول با ساماندهی موسسات غیرمجاز، افزایش سرمایه بانکها، حل و فصل مطالبات غیرجاری بانکها، ادغام، اصلاح و بازسازی، تصفیه و انحلال بانکها و موسسات اعتباری، ارتقای نظارت موثر بر فعالیت بانکها و ساماندهی بدهی دولت به شبکه بانکی در قالب اوراق بدهی و نظایر آن اشاره کرد. پس از اجرای مرحله اول و دستیابی به اهداف تعیین شده در این زمینه، در مرحله دوم، برنامه کامل اصلاح ساختاری و نهادی نظام بانکی اجرا میشود. در مجموع اقدام فوری پیش روی سیاستگذار برای سالمسازی فضای بازارهای پولی و مالی، ورود به فرآیند اصلاح بخش مالی، تجدید ساختار بازار پول، بازنگری اساسی در ساختار ترازنامهای بانکهای کشور و سالمسازی ترکیب آن است.
منبع:دنیای اقتصاد
آخرین اخبار
- تحقق رشد تولید ١٧/٨ درصدی محصولات کنسانتره و گندلهی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- آمار عجیب از مصرف بنزین ایرانیها در نوروز
- آمار جدید واردات خودرو اعلام شد
- مشکل اقتصاد ایران، جهالت مدیران رانتی و کوتهبین است
- افتتاح دفتر نمایندگی اداره پست در منطقه گلگهر
- حضور نماینده سیرجان در گل گهر
- پاتک بانک مرکزی به متخلفان ارز مسافرتی
- نتایج تکمیل ظرفیت کنکور اعلام شد
- آغاز ثبتنام ۹ مدل خودروی وارداتی
- پیشبینی بازار سرمایه در سال آینده
- ورود سامانه بارشی جدید به کشور
- تعیین نرخ کرایه اتوبوس، تاکسی و مترو برای سال ۱۴۰۳
- پژوپارس به آخر خط رسید
- مجمع عمومی فوقالعاده شرکت گلگهر برگزار شد
- سیف، اقدام بانک مرکزی را پسندید
- سیل در سیستان/عکس
- مسدودی 10 روزه جاده چالوس و آزادراه تهران_شمال
- رتبه ایران در تولید گاز
- واردات خودرو فقط با کارت بازرگانی
- عرضه کنسرو ماهی با ۱۵ درصد تخفیف
- بارش دوباره در کشور
- تداوم افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- چگونه خودرو مزایده ای بخریم؟+ شرایط
- ارزش آلتکوینها بهزودی از مرز ۳ تریلیون دلار خواهد گذشت!
- تخصیص ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی در سال جاری
- بازدید رئيسجمهور از دستاوردهای گل گهر حوزه بومیسازی و اقتصاد دانشبنیان
- ۱۰ اقتصاد برتر دنیا در سال ۲۰۲۴
- ثبت رشد 52 درصدی کنسانتره مولیبدن در کارنامه 10 ماه شرکت ملی مس
- درخشش گل گهر در چهارمین جشنواره اینوماین (INNOMINE)
- استمرار افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- ریزش قیمت خودروهای داخلی و مونتاژی در بازار
- چرا زمان واریز یارانهها تغییر کرد؟
- تفاهمنامه همکاری بین «شرکت ملی مس» و «حوزه هنری» منعقد شد
- گزارش بازدید رهبر معظم انقلاب از آخرین دستاوردهای گلگهر در حوزه بومیسازی
- همکاری های شرکت ملی مس با وزارت زمین شناسی و معدن ازبکستان
- آغاز عرضه اوراق گواهی سپرده با سود ۳۰درصدی از امروز
- امسال بیش از یک میلیون خودرو در کشور تولید شد
- درخشش گروه گلگهر در رتبه بندی ۱۰۰ شرکت برتر ایران (IMI100)
- ملی مس در 3 شاخص رتبه نخست را کسب کرد
- به ایفای نقش گلگهر در رشد اقتصادی کشور امیدوار هستیم
- سایت آموزش خطوط هوایی مجتمع مس سرچشمه رفسنجان افتتاح شد
- نمایش دستاوردهای جهادی درمانی قرارگاه سازندگی مس
- تفاهمنامه همکاری شرکت مس با دانشگاه آزاد اسلامی منعقد شد
- ۲ هزار مگاوات نیروگاه صنایع تا پایان سال آینده وارد مدار میشود
- قیمت بازاری تولیدات ایرانخودرو
- شرایط فروش نقد و اقساط تیگو7 پرو با قیمت جدید
- استعلام دهک بندی یارانه با کد ملی
- شرایط جدید ثبت نام خودرو
- دستاورد موفقیتآمیز گلگهر در کسب و استقرار استانداردهای مدیریتی
- جلسه بررسی پیشرفت انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی
- آیین تجلیل از بانوان شاغل در منطقه گلگهر
- طرح احداث کارخانه اسید فسفریک بندرعباس رسماً وارد فاز اجرائی شد
- وداع باشکوه مردم سیرجان با شهید حسین علیبیگی
- اعلام تعداد خودروهای مازاد سایپا
- نامه اعتراضی خاندوزی به FATF
- هزینه هنگفت ایرانی ها برای آرایش و بهداشت
- جیره بندی آب در تهران؟
- توضیحات معاون سیاسی امنیتی استاندار کرمان درباره حادثه تروریستی
- فرمول جدید قیمت گذاری خودرو
- انتصاب مدیر حوزه مدیرعامل و مدیر گروه روابطعمومی شرکت ملی صنایع مس
- نخستین جلسه دادگاه شرکت هنزو
- تداوم افزایش درآمد عملیاتی شرکت معدنیوصنعتی گلگهر
- قیمت بنزین چه تغییری میکند؟
- دریافت کد ملی از خریداران طلا الزامی شد؟
- هک اسنپ فود چه بود؟
- ارائه دستاوردهای گلگهر در نمایشگاه تامین زنجیره فولاد و مس
- حضور گلگهر در نمایشگاه صنایعبومی پدافند غیرعامل
- تورم نقطه به نقطه آبان ماه کاهش یافت
- جمعیت ایران ۸۹ میلیون نفر شد
- ۶ خودروساز ایرانی در برنامه راهبردی ۲۵ ساله با چین خودروهای برقی تولید میکنند
- اعطای دو جایزه «مدیریت راهبردی روابط عمومی» و «اطلاعرسانی» به مس
- اعطای نشان ویژه مسئولیتهای اجتماعی به گلگهر
- درآمد عملیاتی کگل به ۴۱۱ هزار میلیارد ریال رسید
- تاکسیهای برقی بهمرور داخلیتر میشوند
- هشدار صندوق بین المللی پول
- پنج خودرو به سامانه یکپارچه فروش اضافه شد
- حضور پررنگ گلگهر در نمایشگاه اختصاصی اوراسیا
- عرضه ۷ خودرو آغاز شد
- برگزاری کنگره شهدای ورزشکار سیرجان
- اولین کنسانتره تولیدی مجتمع مس درآلو به مجتمع مس سرچشمه رفسنجان فرستاده شد
- نمایش هنرهای سنتی کشور در نمایشگاه بزرگ صنایع دستی سیرجان
- برند ناشناخته هندی، سامسونگ و شیائومی را جا گذاشت
- سقوط رتبه دومین اقتصاد بزرگ جهان
- بازديد وزير صمت از غرفه گلگهر در نمايشگاه اورآسيا
- حضور شرکت ملی مس ایران در دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در تهران
- حضور فعال گلگهر در نمایشگاه بینالمللی ایرانمتافو
- 1500 میلیارد تومان قرارداد ساخت داخل ملی مس با شرکتهای دانشبنیان
- زمان پرداخت وام ۳۵۰ میلیونی مسکن روستایی
- جزئیات تازه از ویروس چینی جدید
- فردا کجا برف می بارد؟
- چرا خودروهای کارکرده نمی آیند؟
- ارائه بیش از 2 هزار خدمت درمانی - فرهنگی به 1073 نفر در مهدیآباد رفسنجان
- برگزاری آیین تجلیل از پرستاران منطقه گلگهر
- مقامآوری گلگهر در جشنواره انتشارات روابط عمومی کشور
- بخش دیگری از پولهای بلوکه شده بهزودی آزاد میشود
- امضای بزرگترین تفاهمنامه همکاری شبکه بانکی بین شرکت مس و بانک ملت
- امضای توافقنامه همکاری بین مس و مجتمع کودهای شیمیایی تدبیر
- کشف منابع جدید زمین شناسی در معدن مس میدوک
- گزارش تصویری؛ سومین نمایشگاه بزرگ کتاب گلگهر
- غرب همچنان از گاز روسیه استفاده میکند
افزودن نظر جدید