طی روزهای اخیر خبری با تیتر«خالکوبی مانع از صدور گواهینامه رانندگی می‌شود» روی خروجی خبرگزاری ها و سایت های خبری رفت. خبری که به سرعت در فضای مجازی دست به دست شد و واکنش های متفاوتی را در پی داشت، کاربران فضای مجازی در واکنش به این خبر، سوالات و اظهار نظرات متفاوتی را مطرح کردند و برخی نیز در این میان شروع به شایعه پراکنی و جوسازی کردند به طوری که یک موضوع قانونی به حاشیه کشیده شد. سرهنگ آرش باستانی رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا با بیان اینکه رانندگی امتیازی است که برخورداری از آن مستلزم احراز صلاحیت‌‌های مهارتی و پزشکی افراد است، اظهار داشت: هدف اصلی ما از انجام معاینات پزشکی متقاضیان گواهینامه رانندگی، افزایش ضریب ایمنی در رانندگی است.

وی افزود: پیش از این، تأیید صلاحیت پزشکی متقاضیان گواهینامه تنها به معاینات چشم محدود می ‌شد اما با توجه به نقش مهم و تأثیرگذار عامل انسانی در تصادفات، کارگروهی متشکل از وزارت بهداشت، معاونت‌‌های بهداد و راهور ناجا تشکیل و ضمن احصای بیماری‌‌های جسمی و روانی مؤثر در رانندگی و تعیین روش‌‌های معاینات پزشکی، آئین نامه راهور ناجا، تدوین و در سال ۱۳۸۴ توسط هیات محترم وزیران تصویب و ابلاغ شد. رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا اضافه کرد: پیوست شماره ۲ این آئین نامه به ضوابط احراز صلاحیت پزشکی اعم از سلامت روانی و جسمانی متقاضیان انواع گواهینامه رانندگی می‌‌پردازد که در آن کلیه عارضه‌‌های جسمی و روانی مؤثر در رانندگی احصا و تعیین تکلیف شده‌‌اند. وی با اشاره به اینکه به‌‌طور کلی هر نوع بیماری مؤثر در رانندگی که هوشیاری و توانایی فرد را تحت تأثیر قرار دهد می‌‌تواند شامل موارد محدودیت و ممنوعیت دریافت گواهینامه رانندگی باشد، بیان کرد: به عنوان مثال فرد مبتلا به صرع در صورت تشنج در حین رانندگی هوشیاری خود را از دست داده و جان خود و سایرین را در معرض خطر قرار می‌‌دهد. این موضوع در مورد بیماری پارکینسون که تسلط و سرعت عمل فرد در رانندگی را مختل می‌‌کند نیز صادق است.

سرهنگ باستانی در پاسخ به این سوال که آیا خالکوبی نیز مشمول موارد ممنوعیت یا محدودیت دریافت گواهینامه می‌‌شود یا خیر؟ اظهار داشت: صرف داشتن خالکوبی مانع احراز صلاحیت فرد برای دریافت گواهینامه رانندگی نیست اما چنانچه فرد دارای خالکوبی‌‌های مشهود، نامتعارف یا سابقه خودزنی داشته باشد، باید از نظر احتمال ابتلا به برخی اختلالات روانی تأثیرگذار در رانندگی مورد بررسی و ارزیابی های روانشناختی قرار بگیرد که نظریه نهایی براساس رأی کمیسیون روان‌پزشکی و براساس مصاحبه و تست های روانشناسی صادر می شود. وی با توضیح اینکه در سابقه اغلب افرادی که اصطلاحاً رفتارهای آنتی سوشیال یا ضد اجتماعی دارند، مواردی از خودزنی، خالکوبی‌‌های نامتعارف، تخطی از قانون، فرار از سربازی و رفتارهای پرخطری مثل رانندگی با سرعت بالا و مارپیچ مشهود است، تصریح کرد: خالکوبی به خودی خود بیماری محسوب نمی‌ شود اما وجود آن به همراه رفتارهای پرخطر در رانندگی به عنوان یکی از شاخص‌‌های ابتلا به برخی اختلالات روانی و شخصیتی، نیازمند بررسی و ارزیابی های روان‌شناختی در کمیسیون‌‌های اعصاب و روان است. این مقام مسؤول متذکر شد: ما هیچ فردی را به دلیل داشتن صرف خالکوبی از رانندگی منع نمی‌کنیم اما اگر فردی دارای خالکوبی های نامتعارف در بدن و یا خودزنی و یا رفتارهای ضد اجتماعی و متضاد با عرف جامعه باشد (به عنوان مثال به دنبال یک تصادف، رفتارهای تهاجمی،کتک کاری و قمه کشی می‌‌کند) به دلیل این که احتمال ابتلای این فرد به اختلالات شخصیتی و عارضه‌‌های روان‌‌شناختی بالا است این افراد به کمیسیون های اعصاب و روان ارجاع داده می شوند و سه روانپزشک در خصوص احراز سلامت روانی این افراد تصمیم گیری می‌‌کنند که با توجه به نوع و شدت عارضه، مشمول موارد ممنوعیت یا محدودیت رانندگی می‌‌شوند. باستانی در پاسخ به این سوال که چنانچه فردی دارای خالکوبی مشهود از نوع نامتعارف و یا خود زنی باشد، دائم العمر از داشتن گواهینامه محروم می شود یا خیر ؟ گفت: چنین افرادی به کمیسیون های مربوطه ارجاع داده می شوند و تحت درمان روانپزشک و سلامت روانی قرار می گیرند، پس از طی درمان و تاییدیه سلامت، به این افراد گواهینامه مشروط و مدت دار ارائه می شود و تمدید گواهینامه منوط به ارزیابی رفتار فرد در دوره رانندگی است، چنانچه فرد در بازه زمانی مشروط برای رانندگی و البته پس از درمان، مرتکب رفتارهای پر خطر شود دیگر امکان تمدید گواهینامه را نخواهد داشت. رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا در ادامه از توافقات اولیه این مرکز با پلیس راهور ناجا مبنی بر دریافت اطلاعات سابقه رانندگی افراد اعم از کیفیت رانندگی، تعداد تخلفات و نمره منفی رانندگان خبر داد و اظهار داشت: این اطلاعات به ما کمک می‌‌کند تا سابقه رانندگی فردی را که به عنوان مثال به دنبال تائید اختلال شخصیت، گواهینامه مدت دار دو ساله دریافت کرده است و برای تمدید مجدد گواهینامه مراجعه می‌‌کند در ارزیابی های پزشکی خود لحاظ کنیم.

باستانی یادآور شد: یکی از برنامه‌‌های جدید که از چهار ماه گذشته با همکاری معاونت راهور و سازمان وظیفه عمومی عملیاتی شده، احراز سلامت جسمانی و روانی متقاضیانی است که در پی ابتلا به بیماری از خدمت سربازی معاف شده‌‌اند و اتفاقا بیماری این افراد جزء آن دسته از بیماری‌‌هایی است که در آئین نامه، ممنوعیت یا محدودیت رانندگی برای آنها در نظر گرفته شده است. وی اضافه کرد: این افراد در صورت احراز بیماری بلافاصله به معاونت راهور معرفی می‌‌شوند و ضبط گواهینامه آنها در دستورکار قرار می‌‌گیرد. باستانی یادآور شد: افرادی که برای اولین بار برای دریافت گواهینامه اقدام می‌‌کنند یا قرار است گواهینامه خود را تائید کنند، به پزشکان معاین معتمد ناجا که عملکرد آنها همزمان تحت سامانه الکترونیک معاینات راهور ناجا ارزیابی می‌شود، ارجاع داده می‌‌شوند. این مقام مسؤول اضافه کرد: اگر در غربالگری های اولیه، بیماری احصاء شد فرد متقاضی به شوراهای پزشکی ارجاع داده می‌‌شود تا با حضور متخصصیان مربوطه در خصوص شرایط محدودیت یا ممنوعیت گواهینامه این افراد تصمیم گیری شود. رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا با اشاره به راه‌ اندازی سامانه الکترونیک معاینات راهور از دو سال گذشته، سرعت و سهولت و ارتقای ضریب ایمنی معاینات متقاضیان گواهینامه را از مزایای این سامانه عنوان کرد و یادآور شد: این سامانه در حال حاضر با سازمان وظیفه عمومی و پلیس راهور ارتباط آنلاین دارد و با وارد کردن کد ملی متقاضی گواهینامه، امکان مشاهده کلیه اطلاعات فردی وی اعم از این که آیا فرد مشمول است، پایان خدمت دارد یا معافیت و اگر معاف شده بر اساس چه بنده و ماده‌ای معاف شده است، و سوابق قبلی پزشکی نامبرده چیست ، برای ما فراهم می‌‌شود. باستانی خاطرنشان کرد: در تلاشیم امکان دسترسی این سامانه را به شورای پزشکی و هرمرجعی که بانک اطلاعاتی ما را از متقاضیان تکمیل‌‌تر کند، فراهم کنیم.